A- Kullanım Alanları:
– Geçmiş bir zaman diliminde başlayarak devam etmiş ve yine geçmiş zaman süresinde sona ermiş olayları anlatırken kullanılır.
– Past perfect continous tense, present perfect continous tense’in geçmiş hali sayılır.
B – Olumlu, Olumsuz ve Soru Cümlesi Biçimleri:
Past Perfect Continous Tense’de Olumlu Cümle
Bu zaman kalıbının yardımcı fiili had been ‘dir, fiilimiz de yine present perfect tense’de olduğu gibi –ing eki alır.
Örnek:
She was very tired. She had been walking all day. (Çok yorgundu. Bütün gün boyunca yürümüştü.)
Past Perfect Continous Tense’de Olumsuz Cümle
Aynen diğer zaman kalıplarında olduğu gibi, bu zaman kalıbında da olumsuz cümle yapılırken yardımcı fiile olumsuzluk eki (not) getirilir.
Örnek:
She hadn’t been working. (O çalışmıyordu.)
Past Perfect Continous Tense’de Soru Cümlesi
Olumlu cümleyle aynı kurallara sahiptir, tek farkı yardımcı fiilimiz olan “had” ile “been” in arasına öznemiz gelir. (Eğer “ne, nerede, kim, niçin, ne zaman, ne kadar” gibi herhangi bir soru kelimesi kullanılacaksa, en başa o kelime getirilir, ardından yukarıda belirtilen kurallar uygulanır.)
Örnek:
Had he been working? (Çalışıyor muydu?)
Eğer sorumuz olumsuz olacaksa, yardımcı fiilimiz olumsuz yapılır.
Örnek:
Hadn’t they been working? (Çalışmıyorlar mıydı?)
ads
Past Perfect Continuous Tense kuralları
Gönderen
Spinoza
on 23 Temmuz 2009 Perşembe
/
Etiketler:
Past Perfect Continuous Tense
/
Comments: (0)
İngilizce - Türkçe Çeviri Siteleri
İngilizce - Türkçe Çeviri Siteleri
İngilizce - Türkçe Çeviri yapmak öyle sanıldığı kadar kolay bir iş değil malumunuz. Ne kadar iyi ingilizce bilseniz de çeviri yapmak, hele de İngilizce - Türkçe Çeviri yapmak gerçekten zor bir iş. Çünkü yaptığınız çeviriye kendinizden de bir şeyler katmanız gerekiyor. Bilindiği gibi İngilizce‘deki bir çok terimin tam olarak Türkçe karşılığıyok. Bu nedenle çeviriyi yaparken kendinizden de bir şeyler mutlakakatmak zorundasınız. Hiç ingilizce bilmeyenlerin imdadına ise makine çevirisi yetişiyor. Ancak çok fazla şeyler umut etmemek lazım.
Mesela : “I’m on my way” cümlesini ele alalım. Makine çevirisiyle bu cümleyi İngilizce’den Türkçe’ye Çevirin ve bakın ortaya ne çıkacak? “Ben, benim yolumdayım” gibi abuk subuk bir cümle çıkar ortaya.
Makine Çevirisinin zayıf olmasına karşın İnternette online çeviri yapmaya yarayan bir çok araç bulunuyor. Bu yukarıda saydığım gibi kapsamlı bir çeviri işi yapamasalar da hiç ingilizce bilmeyenlere en azından bir fikir verebiliyor bu araçlar. En çok kullanılan online çeviri aracı ise hiç şüphesiz Hemen Çevir‘dir. Bunun dışında bildiğim cümle ve kelime bazında online çeviri siteleri şunlar:
Hemen Çevir
Babil Türk
Zargan
Sesli Sözlük
Babylon
İngilizce - Türkçe Çeviri yapmak öyle sanıldığı kadar kolay bir iş değil malumunuz. Ne kadar iyi ingilizce bilseniz de çeviri yapmak, hele de İngilizce - Türkçe Çeviri yapmak gerçekten zor bir iş. Çünkü yaptığınız çeviriye kendinizden de bir şeyler katmanız gerekiyor. Bilindiği gibi İngilizce‘deki bir çok terimin tam olarak Türkçe karşılığıyok. Bu nedenle çeviriyi yaparken kendinizden de bir şeyler mutlakakatmak zorundasınız. Hiç ingilizce bilmeyenlerin imdadına ise makine çevirisi yetişiyor. Ancak çok fazla şeyler umut etmemek lazım.
Mesela : “I’m on my way” cümlesini ele alalım. Makine çevirisiyle bu cümleyi İngilizce’den Türkçe’ye Çevirin ve bakın ortaya ne çıkacak? “Ben, benim yolumdayım” gibi abuk subuk bir cümle çıkar ortaya.
Makine Çevirisinin zayıf olmasına karşın İnternette online çeviri yapmaya yarayan bir çok araç bulunuyor. Bu yukarıda saydığım gibi kapsamlı bir çeviri işi yapamasalar da hiç ingilizce bilmeyenlere en azından bir fikir verebiliyor bu araçlar. En çok kullanılan online çeviri aracı ise hiç şüphesiz Hemen Çevir‘dir. Bunun dışında bildiğim cümle ve kelime bazında online çeviri siteleri şunlar:
Hemen Çevir
Babil Türk
Zargan
Sesli Sözlük
Babylon
Tercüman/Çevirmen Arayanlar
İtalyanca,İspanyolca,Rusça,Rumence,Bulgarca,Farsça ,Arapça
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6179
Tan İnşaat / Farsça Tercüman - İstanbul
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6178
LC Waikiki - Mütercim Tercüman İstanbul
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6177
Kasa İnşaat - Almanca Simultane
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6176
Fransızca Mütercim Tercüman - Konya
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6175
Yabancı Dil Eğitmenleri / İzmir - Bursa
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6174
İtalyanca / Yönetici Tercümanı - Tekirdağ
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6173
IRAK - İngilizce Tercüman (ASFA ULUSLARARASI İNŞAAT)
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6172
Monotek İnşaat / Rusça Tercüman - Rusya
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6171
Mundo Marmol Madencilik - İSPANYOLCA Tercüman / Afyon - Uşak
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6170
Pena İç ve Dış Tic. Ltd. Şti. / Rusça Tercüman - İstanbul
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6169
Mütercim Tercümanlık Mezunu Yönetici Asistanı
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6168
Rusça Tercüman
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6167
Aksa Akrilik / Almanca Çevirmen YALOVA
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6166
Çeviri Yapabilecek Ruhsatlandırma Sorumlusu
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6165
EDİTÖR YARDIMCISI - İngilizce İstanbul
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6164
TEKNİK ÇEVİRMENLER ARANIYOR
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6163
CNN TÜRK - Simultane Tercüman
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6162
Lehçe Tercüman - İstanbul
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6161
Özmak Makina - Almanca Tercüman İstanbul
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6160
Sırpça Tercüman - İstanbul
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6159
CNN TÜRK İngilizce Deşifre
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6158
TERCÜMAN - ÇEVİRMEN İstanbul
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6157
Arnavutça Tercüman
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6156
İstanbul Dil Hizmetleri - Her Dilde
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6155
Türkçe - İngilizce Tercüman İstanbul
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6154
KASA İNŞAAT - Rusça-Türkçe Deneyimli Tercüman - İstanbul
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6153
ADECCO Patent Vekili Tercüman - İstanbul
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6152
MAKYOL İNŞAAT / Çok iyi derecede Fransızca bilen Tercüman
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6151
TERCÜMAN (İTALYANCA-TÜRKÇE) / Manisa
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6150
Arapça - Türkçe Tercümanlar
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6149
Arapça ve/veya Fransızca Tercüman / Cezayir
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6148
ÇUKUROVA İNŞAAT - Arapça Türkçe İngilizce / Libya
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6147
Çince ve Japonca Tercümanları - İstanbul Anadolu
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6146
İngilizce, Almanca, Rusça, Çince Tercümanlar - İstanbul
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6145
Mütercim tercümanlık mezunu editörler İstanbul Anadolu
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=5836
Aydınlar Yedek Parça / Konya - Fransızca Tercüman
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6183
MANPOWER - DÖNEMSEL TERCÜMAN / İSTANBUL
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6184
Desk İletişim - Çevirmen - İstanbul
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6185
İngilizce, Almanca, Rusca, Fransızca
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6186
TERCÜMAN - ÇEVİRMEN Kozyatağı
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6187
B&D Tercüme Ankara
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6188
Freelance Tercüman / Türkçe-Almanca ve Türkçe-Fransızca
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6189
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6179
Tan İnşaat / Farsça Tercüman - İstanbul
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6178
LC Waikiki - Mütercim Tercüman İstanbul
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6177
Kasa İnşaat - Almanca Simultane
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6176
Fransızca Mütercim Tercüman - Konya
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6175
Yabancı Dil Eğitmenleri / İzmir - Bursa
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6174
İtalyanca / Yönetici Tercümanı - Tekirdağ
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6173
IRAK - İngilizce Tercüman (ASFA ULUSLARARASI İNŞAAT)
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6172
Monotek İnşaat / Rusça Tercüman - Rusya
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6171
Mundo Marmol Madencilik - İSPANYOLCA Tercüman / Afyon - Uşak
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6170
Pena İç ve Dış Tic. Ltd. Şti. / Rusça Tercüman - İstanbul
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6169
Mütercim Tercümanlık Mezunu Yönetici Asistanı
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6168
Rusça Tercüman
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6167
Aksa Akrilik / Almanca Çevirmen YALOVA
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6166
Çeviri Yapabilecek Ruhsatlandırma Sorumlusu
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6165
EDİTÖR YARDIMCISI - İngilizce İstanbul
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6164
TEKNİK ÇEVİRMENLER ARANIYOR
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6163
CNN TÜRK - Simultane Tercüman
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6162
Lehçe Tercüman - İstanbul
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6161
Özmak Makina - Almanca Tercüman İstanbul
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6160
Sırpça Tercüman - İstanbul
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6159
CNN TÜRK İngilizce Deşifre
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6158
TERCÜMAN - ÇEVİRMEN İstanbul
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6157
Arnavutça Tercüman
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6156
İstanbul Dil Hizmetleri - Her Dilde
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6155
Türkçe - İngilizce Tercüman İstanbul
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6154
KASA İNŞAAT - Rusça-Türkçe Deneyimli Tercüman - İstanbul
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6153
ADECCO Patent Vekili Tercüman - İstanbul
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6152
MAKYOL İNŞAAT / Çok iyi derecede Fransızca bilen Tercüman
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6151
TERCÜMAN (İTALYANCA-TÜRKÇE) / Manisa
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6150
Arapça - Türkçe Tercümanlar
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6149
Arapça ve/veya Fransızca Tercüman / Cezayir
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6148
ÇUKUROVA İNŞAAT - Arapça Türkçe İngilizce / Libya
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6147
Çince ve Japonca Tercümanları - İstanbul Anadolu
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6146
İngilizce, Almanca, Rusça, Çince Tercümanlar - İstanbul
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6145
Mütercim tercümanlık mezunu editörler İstanbul Anadolu
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=5836
Aydınlar Yedek Parça / Konya - Fransızca Tercüman
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6183
MANPOWER - DÖNEMSEL TERCÜMAN / İSTANBUL
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6184
Desk İletişim - Çevirmen - İstanbul
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6185
İngilizce, Almanca, Rusca, Fransızca
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6186
TERCÜMAN - ÇEVİRMEN Kozyatağı
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6187
B&D Tercüme Ankara
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6188
Freelance Tercüman / Türkçe-Almanca ve Türkçe-Fransızca
http://yeminlitercuman.com/forum/viewtopic.php?t=6189
Present Perfect Tense
A – Kullanım Alanları:
– Geçmişte başlamış ve şuan halen devam eden eylemleri anlatmak için kullanılır.
Örnek:
He has never visited Paris. (Paris’i hiç ziyaret etmedi.)
*– Geçmişte belirsiz bir zaman diliminde olmuş (tekrarlanan/alışkanlığa bağlı) eylemleri anlatmak için kullanılır. (Metne bağlı olarak “çok yakın bir tarihte” veya “şu ana kadar olan herhangi bir zamanda” anl***** gelebilir.)
Örnek:
I’ve just eaten. (Daha yeni yemek yedim.)
I’ve often met her. (Onunla sık sık karşılaştım.)
– Bunun yanısıra, kişisel deneyimleri anlatmak için de kullanılır.
Örnek:
I’ve been to Berlin. (Berlin’de bulunmuştum.)
I’ve heard this music before. (Bu müziği daha önce de duymuştum.)
B – Olumlu, Olumsuz ve Soru Cümlesi Biçimleri:
Present Perfect Tense’de Olumlu Cümle
Bu zaman kalıbındaki yardımcı fiilimiz “have/has” dir. He, she ve it öznelerinde has, diğer öznelerde have yardımcı fiili kullanılır. Fiil ise, aynen geçmiş zamanda (past tense) olduğu gibi düzenli ve düzensiz oluşuna göre biçim değiştirir. Eğer fiilimiz düzenli fiilse –(e)d eki alır; Eğer düzensizse, düzensiz fiiller listesinde gördüğünüz fiilin üçüncü haline dönüşür.
Yardımcı fiil, özneyle birleşerek kısaltılabilir:
I have = I’ve
We have = We’ve
They have = They’ve
You have = You’ve
She has = She’s
He has = He’s
It has = It’s
Örnek:
We’ve found nothing so far. (Bugüne kadar hiçbir şey bulamadık.) (Bulamama eylemi geçmişte başlamıştır ve halen devam etmektedir.)
Present Perfect Tense’de Olumsuz Cümle
Aynen diğer zaman kalıplarında olduğu gibi, bu zaman kalıbında da olumsuz cümle yapılırken yardımcı fiile olumsuzluk eki (not) getirilir.
Have not = haven’t
Has not = hasn’t
Örnek:
I haven’t been to Chicago. (Chicago’ya gitmedim. / Chicago’da bulunmadım.)
* Geniş zaman konusunda bahsettiğimiz gibi, “Asla” anl***** gelen never zaten olumsuz bir anlama sahip olduğu için, içinde never geçen cümlede ikinci bir olumsuzluk eki kullanılmaz.
Örnek:
I’ve never watched cartoon. (Hiç çizgi film izlememiştim.)
Present Perfect Tense’de Soru Cümlesi
Olumlu cümleyle aynı kurallara sahiptir, tek farkı yardımcı fiilin cümle başına gelmesidir. (Eğer “ne, nerede, kim, niçin, ne zaman, ne kadar” gibi herhangi bir soru kelimesi kullanılacaksa, en başa o kelime getirilir, ardından yukarıda belirtilen kurallar uygulanır.)
Örnek:
Have you ever played baseball? (Daha önce hiç beysbol oynadın mı?)
Eğer sorumuz olumsuz olacaksa, yardımcı fiilimize olumsuzluk eki getiririz:
Haven’t they lived there for 3 years? (Orada 3 yıl yaşamamışlar mıydı?)
– Geçmişte başlamış ve şuan halen devam eden eylemleri anlatmak için kullanılır.
Örnek:
He has never visited Paris. (Paris’i hiç ziyaret etmedi.)
*– Geçmişte belirsiz bir zaman diliminde olmuş (tekrarlanan/alışkanlığa bağlı) eylemleri anlatmak için kullanılır. (Metne bağlı olarak “çok yakın bir tarihte” veya “şu ana kadar olan herhangi bir zamanda” anl***** gelebilir.)
Örnek:
I’ve just eaten. (Daha yeni yemek yedim.)
I’ve often met her. (Onunla sık sık karşılaştım.)
– Bunun yanısıra, kişisel deneyimleri anlatmak için de kullanılır.
Örnek:
I’ve been to Berlin. (Berlin’de bulunmuştum.)
I’ve heard this music before. (Bu müziği daha önce de duymuştum.)
B – Olumlu, Olumsuz ve Soru Cümlesi Biçimleri:
Present Perfect Tense’de Olumlu Cümle
Bu zaman kalıbındaki yardımcı fiilimiz “have/has” dir. He, she ve it öznelerinde has, diğer öznelerde have yardımcı fiili kullanılır. Fiil ise, aynen geçmiş zamanda (past tense) olduğu gibi düzenli ve düzensiz oluşuna göre biçim değiştirir. Eğer fiilimiz düzenli fiilse –(e)d eki alır; Eğer düzensizse, düzensiz fiiller listesinde gördüğünüz fiilin üçüncü haline dönüşür.
Yardımcı fiil, özneyle birleşerek kısaltılabilir:
I have = I’ve
We have = We’ve
They have = They’ve
You have = You’ve
She has = She’s
He has = He’s
It has = It’s
Örnek:
We’ve found nothing so far. (Bugüne kadar hiçbir şey bulamadık.) (Bulamama eylemi geçmişte başlamıştır ve halen devam etmektedir.)
Present Perfect Tense’de Olumsuz Cümle
Aynen diğer zaman kalıplarında olduğu gibi, bu zaman kalıbında da olumsuz cümle yapılırken yardımcı fiile olumsuzluk eki (not) getirilir.
Have not = haven’t
Has not = hasn’t
Örnek:
I haven’t been to Chicago. (Chicago’ya gitmedim. / Chicago’da bulunmadım.)
* Geniş zaman konusunda bahsettiğimiz gibi, “Asla” anl***** gelen never zaten olumsuz bir anlama sahip olduğu için, içinde never geçen cümlede ikinci bir olumsuzluk eki kullanılmaz.
Örnek:
I’ve never watched cartoon. (Hiç çizgi film izlememiştim.)
Present Perfect Tense’de Soru Cümlesi
Olumlu cümleyle aynı kurallara sahiptir, tek farkı yardımcı fiilin cümle başına gelmesidir. (Eğer “ne, nerede, kim, niçin, ne zaman, ne kadar” gibi herhangi bir soru kelimesi kullanılacaksa, en başa o kelime getirilir, ardından yukarıda belirtilen kurallar uygulanır.)
Örnek:
Have you ever played baseball? (Daha önce hiç beysbol oynadın mı?)
Eğer sorumuz olumsuz olacaksa, yardımcı fiilimize olumsuzluk eki getiririz:
Haven’t they lived there for 3 years? (Orada 3 yıl yaşamamışlar mıydı?)
Sosyal güvenlik reformuyla ilgili sorular ve cevaplar
10 soruda sosyal güvenlik reformu
1- Neden sosyal güvenlik reformu yapılıyor? Sosyal güvenlik kurumlarının açıklarını kapatmak için bütçeden yapılan destekler milli gelirin yüzde 4.8'ine ulaştı. Sistem dengede olsa bile nüfus yapısındaki değişimler nedeniyle yine de düzenleme yapılması gerekecekti. 65 yaş üstü nüfusun toplam nüfustaki payının yüzde 7'den yüzde 14'e çıkması Fransa'da 115 yıl sürmesine karşın, Türkiye, bu orana 25 yılda ulaşacak. Bu nedenle acil düzenleme şart.
2- Tek çatının anlamı nedir? Yeni sistem sadece mevcut kurumları tek çatı altında toplamayacak, sigortalılar arasındaki hak ve yükümlülük farklılıklarını ortadan kaldıracak. SSK'lı, Bağ Kur'lu, Emekli Sandığı mensubu ayrımı kalkacak.
3- Reform sonrasında mevcut emeklilerin maaşı düşecek mi? Örneğin, 47 yaşında emekli olacak birinin emeklilik yaşı değişecek mi? Bir kişi halen ne kadar emekli aylığı alıyorsa o maaşı almaya devam edecek. Tasarıda 2035'e kadar emekli yaşında artış öngörülmüyor.
4- Emeklilik yaşı artacak mı? 2035'e kadar (halen olduğu gibi) kadınlar 58, erkekler 60 yaşında emekliliğe hak kazanacak. 2036-2037 yılları arasında 59- 61, 2038-2039 arasında 60-62, 2040-2041 arasında 61-63, 2042-2043 arasında 62-64, 2044-2045 arasında 63-65, 2046-2047 arasında 64-65, 2048'den sonra ise 65 yaşta emekli olunacak.
5- Ya sisteme 2007'den itibaren girenler? İlk defa 2007'de sigortalı olacaklar için emeklilik yaşı kadınlar için 58, erkekler için 60 olarak uygulanmaya devam edecek. SSK kapsamındaki kişiler için 7 bin gün olan prim ödeme gün sayısı 20 yıl içinde, her yıl 100 gün arttırılarak 9 bin güne çıkacak.
6- Emekli aylığı nasıl belirlenecek? Aylık bağlama oranı, kişinin sigortalı olarak geçirdiği her yıl başına, çalışma süresi boyunca, prime esas kazançlarından hesap edilen ortalama aylık kazanç veya gelirinin yüzde kaçının emekli aylığı olarak alacağını gösteriyor. Bu oran AB'de yüzde 68.7. 2041 yılında Türkiye de aynı orana ulaşacak. Emekli Sandığı'nda bu oran şu anda yüzde 75.
7- Yeni yasaya tabi olacak birinin emekli aylığı mevcut emekliler gibi düşük mü olacak? Emekli aylığının düzeyini belirleyen en temel unsur aylık bağlama oranı. Bu oran, dünyada her çalışılan yıl için ortalama 1.5 iken (çalışma süresi x 1.5 formülü geçerliyken), SSK ve Bağ Kur'da 2.6, Emekli Sandığı'nda 3. Bu durum, emekli aylıklarının net ücrete çok yakın bazen onun üstünde olmasına yolaçıyor. Örneğin, 2005'te asgari ücretli net 350 YTL alırken, emekli olduğunda 449 YTL alıyordu.
8- Devlet memurlarının aylıkları düşecek mi? Kamu görevlilerinin prime esas kazanç matrahları bugüne oranla artacak, bu matrah üzerinden prim alınacağından ele geçen net ücret azalabilecek. Ancak ücretin düşmemesi için prim artışı bütçeden karşılanacak.
9- Genel Sağlık Sigortası ne getirecek? Bütün vatandaşların yanı sıra Türkiye'de bir yıldan daha uzun süre yaşayanlar, vatansızlar ve sığınmacıları kapsayan bir sağlık sigortası sistemi kurulacak. Yoksul vatandaşların sigorta primlerini devlet karşılayacak. Anne-babasının prim borcu olup olmadığına bakılmaksızın 18 yaş altındaki çocuklar koşulsuz sağlık hizmetlerinden yararlanacak.
10- Devletin primlere katkısı olacak mı? Yeni sistemde devlet, emeklilik sigortasına yüzde 5, genel sağlık sigortasına yüzde 3 oranında katkı sağlayacak.
1- Neden sosyal güvenlik reformu yapılıyor? Sosyal güvenlik kurumlarının açıklarını kapatmak için bütçeden yapılan destekler milli gelirin yüzde 4.8'ine ulaştı. Sistem dengede olsa bile nüfus yapısındaki değişimler nedeniyle yine de düzenleme yapılması gerekecekti. 65 yaş üstü nüfusun toplam nüfustaki payının yüzde 7'den yüzde 14'e çıkması Fransa'da 115 yıl sürmesine karşın, Türkiye, bu orana 25 yılda ulaşacak. Bu nedenle acil düzenleme şart.
2- Tek çatının anlamı nedir? Yeni sistem sadece mevcut kurumları tek çatı altında toplamayacak, sigortalılar arasındaki hak ve yükümlülük farklılıklarını ortadan kaldıracak. SSK'lı, Bağ Kur'lu, Emekli Sandığı mensubu ayrımı kalkacak.
3- Reform sonrasında mevcut emeklilerin maaşı düşecek mi? Örneğin, 47 yaşında emekli olacak birinin emeklilik yaşı değişecek mi? Bir kişi halen ne kadar emekli aylığı alıyorsa o maaşı almaya devam edecek. Tasarıda 2035'e kadar emekli yaşında artış öngörülmüyor.
4- Emeklilik yaşı artacak mı? 2035'e kadar (halen olduğu gibi) kadınlar 58, erkekler 60 yaşında emekliliğe hak kazanacak. 2036-2037 yılları arasında 59- 61, 2038-2039 arasında 60-62, 2040-2041 arasında 61-63, 2042-2043 arasında 62-64, 2044-2045 arasında 63-65, 2046-2047 arasında 64-65, 2048'den sonra ise 65 yaşta emekli olunacak.
5- Ya sisteme 2007'den itibaren girenler? İlk defa 2007'de sigortalı olacaklar için emeklilik yaşı kadınlar için 58, erkekler için 60 olarak uygulanmaya devam edecek. SSK kapsamındaki kişiler için 7 bin gün olan prim ödeme gün sayısı 20 yıl içinde, her yıl 100 gün arttırılarak 9 bin güne çıkacak.
6- Emekli aylığı nasıl belirlenecek? Aylık bağlama oranı, kişinin sigortalı olarak geçirdiği her yıl başına, çalışma süresi boyunca, prime esas kazançlarından hesap edilen ortalama aylık kazanç veya gelirinin yüzde kaçının emekli aylığı olarak alacağını gösteriyor. Bu oran AB'de yüzde 68.7. 2041 yılında Türkiye de aynı orana ulaşacak. Emekli Sandığı'nda bu oran şu anda yüzde 75.
7- Yeni yasaya tabi olacak birinin emekli aylığı mevcut emekliler gibi düşük mü olacak? Emekli aylığının düzeyini belirleyen en temel unsur aylık bağlama oranı. Bu oran, dünyada her çalışılan yıl için ortalama 1.5 iken (çalışma süresi x 1.5 formülü geçerliyken), SSK ve Bağ Kur'da 2.6, Emekli Sandığı'nda 3. Bu durum, emekli aylıklarının net ücrete çok yakın bazen onun üstünde olmasına yolaçıyor. Örneğin, 2005'te asgari ücretli net 350 YTL alırken, emekli olduğunda 449 YTL alıyordu.
8- Devlet memurlarının aylıkları düşecek mi? Kamu görevlilerinin prime esas kazanç matrahları bugüne oranla artacak, bu matrah üzerinden prim alınacağından ele geçen net ücret azalabilecek. Ancak ücretin düşmemesi için prim artışı bütçeden karşılanacak.
9- Genel Sağlık Sigortası ne getirecek? Bütün vatandaşların yanı sıra Türkiye'de bir yıldan daha uzun süre yaşayanlar, vatansızlar ve sığınmacıları kapsayan bir sağlık sigortası sistemi kurulacak. Yoksul vatandaşların sigorta primlerini devlet karşılayacak. Anne-babasının prim borcu olup olmadığına bakılmaksızın 18 yaş altındaki çocuklar koşulsuz sağlık hizmetlerinden yararlanacak.
10- Devletin primlere katkısı olacak mı? Yeni sistemde devlet, emeklilik sigortasına yüzde 5, genel sağlık sigortasına yüzde 3 oranında katkı sağlayacak.
HASTA HAKLARI YÖNETMELİĞİ
HASTA HAKLARI YÖNETMELİĞİ
Resmi Gazete Tar.: 01.08.1998
Resmi Gazete No : 23420
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak, Tanımlar ve İlkeler
Amaç
Madde 1- Bu Yönetmelik; temel insan haklarının sağlık hizmetleri sahasındaki yansıması olan ve başta Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nda, diğer mevzuatta ve milletlerarası hukuki metinlerde kabul edilen "hasta hakları"nı somut olarak göstermek ve sağlık hizmeti verilen bütün kurum ve kuruluşlarda ve sağlık kurum ve kuruluşları dışında sağlık hizmeti verilen hallerde, insan haysiyetine yakışır şekilde herkesin "hasta hakları"ndan faydalanabilmesine, hak ihlallerinden korunabilmesine ve gerektiğinde hukuki korunma yollarını fiilen kullanabilmesine dair usul ve esasları düzenlemek amacı ile hazırlanmıştır.
Kapsam
Madde 2- Bu Yönetmelik; sağlık hizmeti verilen resmi ve özel bütün kurum ve kuruluşları, bu kurum ve kuruluşlarda veya bunların dışında hizmete katılan her kademedeki ve unvandaki ilgilileri ve hizmetten faydalanma hakkını haiz olan bütün fertleri kapsar.
Hukuki Dayanak
Madde 3- Bu Yönetmelik; 3359 sayılı Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu'nun 9 uncu maddesinin (c) bendine ve 181 sayılı Sağlık Bakanlığı'nın Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname'nin 43 üncü maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
Madde 4- Bu Yönetmelik'te geçen deyimlerden;
a) Bakanlık: Sağlık Bakanlığı'nı,
b) Hasta: Sağlık hizmetlerinden faydalanma ihtiyacı bulunan kimseyi,
c) Personel: Hizmetin, resmi veya özel sağlık kurumlarında ve kuruluşlarında veya serbest olarak sunulmasına bakılmaksızın, sağlık hizmetinin verilmesine iştirak eden bütün sağlık meslekleri mensuplarını ve sağlık meslekleri mensubu olmasa bile sağlık hizmetinin verilmesine sorumlu olarak iştirak eden kimseleri,
d) Sağlık kurum ve kuruluşu: Milli Savunma Bakanlığı'na ait olanlar hariç olmak üzere, sağlık hizmeti verilen resmi veya özel bütün kurum ve kuruluşlar ile tababet icra edilen bütün yerleri,
e) Hasta hakları: Sağlık hizmetlerinden faydalanma ihtiyacı bulunan fertlerin, sırf insan olmaları sebebiyle sahip bulundukları ve T.C. Anayasası, milletlerarası anlaşmalar, kanunlar ve diğer mevzuat ile teminat altına alınmış bulunan haklarını, ifade eder.
İlkeler
Madde 5- Sağlık hizmetlerinin sunulmasında aşağıdaki ilkelere uyulması şarttır:
a) Bedeni, ruhi ve sosyal yönden tam bir iyilik hali içinde yaşama hakkının, en temel insan hakkı olduğu, hizmetin her safhasında daima göz önünde bulundurulur.
b) Herkesin yaşama, maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkını haiz olduğu ve hiçbir merci veya kimsenin bu hakkı ortadan kaldırmak yetkisinin olmadığı bilinerek, hastaya insanca muamelede bulunulur.
c) Sağlık hizmetinin verilmesinde, hastaların, ırk, dil, din ve mezhep, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç ve ekonomik ve sosyal durumları ile sair farklılıkları dikkate alınamaz. Sağlık hizmetleri, herkesin kolayca ulaşabileceği şekilde planlanıp düzenlenir.
d) Tıbbi zorunluluklar ve kanunlarda yazılı haller dışında, rızası olmaksızın kişinin vücut bütünlüğüne ve diğer kişilik haklarına dokunulamaz.
e) Kişi, rızası ve Bakanlığın izni olmaksızın tıbbi araştırmalara tabi tutulamaz.
f) Kanun ile müsaade edilen haller ile tıbbi zorunluluklar dışında, hastanın özel hayatının ve aile hayatının gizliliğine dokunulamaz.
İKİNCİ BÖLÜM
Sağlık Hizmetlerinden Faydalanma Hakkı
Adalet ve Hakkaniyete Uygun Olarak Faydalanma
Madde 6- Hasta,adalet ve hakkaniyet ilkeleri çerçevesinde sağlıklı yaşamanın teşvik edilmesine yönelik faaliyetler ve koruyucu sağlık hizmetleri de dahil olmak üzere, sağlık hizmetlerinden ihtiyaçlarına uygun olarak faydalanma hakkına sahiptir. Bu hak, sağlık hizmeti veren bütün kurum ve kuruluşlar ile sağlık hizmetinde görev alan personelin adalet ve hakkaniyet ilkelerine uygun hizmet verme yükümlülüklerini de içerir.
Bilgi İsteme
Madde 7- Hasta, sağlık hizmetlerinden nasıl faydalanabileceği konusunda bilgi isteyebilir. Bu hak, hangi sağlık kuruluşundan hangi şartlara göre faydalanılabileceğini, sağlık kurum ve kuruluşları tarafından verilen her türlü hizmet ve imkanın neler olduğunu ve müracaat edilen kuruluşta verilen sağlık hizmetlerinden faydalanma usulüne öğrenme haklarını da kapsar. Bütün sağlık kurum ve kuruluşları, hastayı birinci fıkra uyarınca bilgilendirmek için yeterli teknik donanımı haiz birimi oluşturmak; bu birimde, hastaya kesin ve yeterli bilgi verebilecek nitelik ve ehliyete sahip personeli daimi olarak istihdam etmek ve hastanın ihtiyacı olan birimlere kolayca ulaşabilmesini temin etmek üzere, kuruluşun uygun yerlerinde bilgilendirici tabela, broşür ve işaretler bulundurmak gibi tedbirleri almak zorundadırlar.
Sağlık Kuruluşunu Seçme ve Değiştirme
Madde 8- Hasta; tabi olduğu mevzuatın öngördüğü usul ve şartlara uyulmak kaydı ile, sağlık kurum ve kuruluşunu seçme ve seçtiği sağlık kuruluşunda verilen sağlık hizmetinden faydalanma hakkına sahiptir. Mevzuat ile belirlenmiş sevk sistemine uygun olmak şartı ile hasta sağlık kuruluşunu değiştirebilir. Ancak,kuruluşu değiştirmenin hayati tehlikeye yol açıp açmayacağı ve hastalığının daha da ağırlaşıp ağırlaşmayacağı hususlarında hastanın tabip tarafından aydınlatılması ve hayati tehlike bakımından sağlık kuruluşunun değiştirilmesinde tıbben sakınca görülmemesi esastır. Acil vakalar dışında, herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna bağlı olup da mevzuatın öngördüğü sevk zincirine uymayanlar aradaki ücret farkını kendileri karşılar. Hastanın sağlık kuruluşunda kalmasında tıbben fayda bulunmayan veya bir başka sağlık kuruluşuna nakli gerekli olan hallerde, durum hastaya veya 15 inci maddenin ikinci fıkrasında belirtilen kişilere açıklanır. Nakilden önce, gereken bilgiler nakil talebinde bulunulan veya tıbben uygun görülen sağlık kuruluşuna, sevk eden kuruluş veya mevzuatla belirlenen yetkililerce verilir. Her iki durumda da hizmetin aksamadan ve kesintisiz olarak verilmesi esastır.
Personeli Tanıma, Seçme ve Değiştirme
Madde 9- Hastaya talebi halinde, kendisine sağlık hizmeti verecek veya vermekte olan tabiplerin ve diğer personelin kimlikleri, görev ve unvanları hakkında bilgi verilir. Mevzuat ile belirlenmiş usullere uyulmak şartı ile hastanın, kendisine sağlık hizmeti verecek olan personeli serbestçe seçme, tedavisi ile ilgilenen tabibi değiştirme ve başka tabiplerin konsültasyonunu istemek hakkı vardır. Personeli seçme, tabibi değiştirme ve konsültasyon isteme hakları kullanıldığında, mevzuat ile belirlenen ücret farkı, bu hakları kullanan hasta
tarafından karşılanır.
Öncelik Sırasının Belirlenmesini İsteme
Madde 10- Sağlık kuruluşunun hizmet verme imkanlarının yetersiz veya sınırlı olması sebebiyle sağlık hizmeti talebi zamanında karşılanamayan hallerde, hastanın, öncelik hakkının tıbbi kriterlere dayalı ve objektif olarak belirlenmesini istemek hakkı vardır. Acil ve adli vakalar ile yaşlılar ve özürlüler hakkında öncelik sırasının belirlenmesinde ilgili mevzuat hükümleri uygulanır.
Tıbbi Gereklere Uygun Teşhis, Tedavi ve Bakım
Madde 11- Hasta, modern tıbbi bilgi ve teknolojinin gereklerine uygun olarak teşhisinin konulmasını, tedavisinin yapılmasını ve bakımını istemek hakkına sahiptir. Tababetin ilkelerine ve tababet ile ilgili mevzuat hükümlerine aykırı veya aldatıcı mahiyette teşhis ve tedavi yapılamaz.
Tıbbi Gereklilikler Dışında Müdahale Yasağı
Madde 12- Teşhis, tedavi veya korunma maksadı olmaksızın, ölüme veya hayati tehlikeye yol açabilecek veya vücut bütünlüğünü ihlal edebilecek veya akli veya bedeni mukavemeti azaltabilecek hiçbir şey yapılamaz ve talep de edilemez.
Ötenazi Yasağı
Madde 13- Ötenazi yasaktır. Tıbbi gereklerden bahisle veya her ne suretle olursa olsun, hayat hakkından vazgeçilemez. Kendisinin veya bir başkasının talebi olsa dahil,
kimsenin hayatına son verilemez.
Tıbbi Özen Gösterilmesi
Madde 14- Personel, hastanın durumunun gerektirdiği tıbbi özeni gösterir. Hastanın hayatını kurtarmak veya sağlığını korumak mümkün olmadığı takdirde dahi, ıstırabını azaltmaya veya dindirmeye çalışmak zorunludur.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Sağlık Durumu İle İlgili Bilgi Alma Hakkı
Genel Olarak Bilgi İsteme
Madde 15- Hasta; sağlık durumunu, kendisine uygulanacak tıbbi işlemleri, bunların faydaları ve muhtemel sakıncaları, alternatif tıbbi müdahale usulleri, tedavinin kabul edilmemesi halinde ortaya çıkabilecek muhtemel sonuçları ve hastalığın seyri ve neticeleri konusunda sözlü veya yazılı olarak bilgi istemek hakkına sahiptir. Sağlık durumu ile ilgili gereken bilgiyi, bizzat hasta veya hastanın küçük, temyiz kudretinden yoksun veya kısıtlı olması halinde velisi veya vasisi isteyebilir. Hasta, sağlık durumu hakkında bilgi almak üzere bir başkasına da yetki verebilir. Gerek görülen hallerde yetkinin belgelendirilmesi istenilebilir.
Hasta, tedavisi ile ilgilenen tabip dışında bir başka tabipten de sağlık durumu hakkında bilgi alabilir.
Kayıtları İnceleme
Madde 16- Hasta, sağlık durumu ile ilgili bilgiler bulunan dosyayı ve kayıtları, doğrudan veya vekili veya kanuni temsilcisi vasıtası ile inceleyebilir ve bir suretini alabilir. Bu kayıtlar, sadece hastanın tedavisi ile doğrudan ilgili olanlar tarafından görülebilir.
Kayıtların Düzeltilmesini İsteme
Madde 17- Hasta; sağlık kurum ve kuruluşları nezdinde bulunan kayıtlarında eksik, belirsiz ve hatalı tıbbi ve şahsi bilgilerin tamamlanmasını, açıklanmasını, düzeltilmesini ve nihai sağlık durumu ve şahsi durumuna uygun hal'e getirilmesini isteyebilir. Bu hak, hastanın sağlık durumu ile ilgili raporlara itiraz ve aynı veya başka kurum ve kuruluşlarda sağlık durumu hakkında yeni rapor düzenlenmesini isteme haklarını da kapsar.
Bilgi Vermenin Usulü
Madde 18- Bilgi, gerektiğinde tercüman kullanılarak, hastanın anlayabileceği şekilde, tıbbi terimler mümkün olduğunca kullanılmadan, tereddüt ve şüpheye yer verilmeden ve hastanın ruhi durumuna uygun ve nazik bir ifade ile verilir.
Bilgi Verilmesi Caiz Olmayan ve Tedbir Alınması Gereken Haller
Madde 19- Hastanın manevi yapısı üzerinde fena tesir yapmak suretiyle hastalığın artması ihtimalinin bulunması ve hastalığın seyrinin ve sonucunun vahim görülmesi hallerinde, teşhisin saklanması caizdir. Hastaya veya yakınlarına, hastanın sağlık durumu hakkında bilgi verilip verilmemesi, yukarıdaki fıkrada belirtilen şartlar çerçevesinde tabibinin takdirine bağlıdır. Tedavisi olmayan bir teşhis, ancak bir tabip tarafından ve tam bir ihtiyat içinde hastaya hissettirilebilir veya bildirilebilir. Hastanın aksi yönde bir talebinin bulunmaması veya açıklanacağı şahsın önceden belirlenmemesi halinde, böyle bir teşhis ailesine bildirilir.
Bilgi Verilmesini Yasaklama
Madde 20- İlgili mevzuat hükümlerine ve hastalığın mahiyetine göre yetkili mercilerce alınacak tedbirlerin gerektirdiği haller dışında; hasta, sağlık durumu hakkında kendisine veya ailesine veya yakınlarına bilgi verilmemesini isteyebilir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Hasta Haklarının Korunması
Mahremiyete Saygı Gösterilmesi
Madde 21- Hastanın, mahremiyetine saygı gösterilmesi esastır. Hasta mahremiyetinin korunmasını açıkça talep de edebilir. Her türlü tıbbi müdahale, hastanın mahremiyetine saygı gösterilmek suretiyle icra edilir. Mahremiyete saygı gösterilmesi ve bunu istemek hakkı;
a) Hastanın, sağlık durumu ile ilgili tıbbi değerlendirmelerin gizlilik içerisinde yürütülmesini,
b) Muayenenin, teşhisin, tedavinin ve hasta ile doğrudan teması gerektiren diğer işlemlerin makul bir gizlilik ortamında gerçekleştirilmesini,
c) Tıbben sakınca olmayan hallerde yanında bir yakınının bulunmasına izin verilmesini,
d) Tedavisi ile doğrudan ilgili olmayan kimselerin, tıbbi müdahale sırasında bulunmamasını,
e) Hastalığın mahiyeti gerektirmedikçe hastanın şahsi ve ailevi hayatına müdahale edilmemesini,
f) Sağlık harcamalarının kaynağının gizli tutulmasını, kapsar.
Ölüm olayı, mahremiyetin bozulması hakkını vermez
Eğitim verilen sağlık kurum ve kuruluşlarında, hastanın tedavisi ile doğrudan ilgili olmayanların tıbbi müdahale sırasında bulunması gerekli ise; önceden veya tedavi sırasında bunun için hastanın ayrıca rızası alınır.
Rıza Olmaksızın Tıbbi Ameliyeye Tabi Tutulmama
Madde 22- Kanunda gösterilen istisnalar hariç olmak üzere, kimse, rızası olmaksızın ve verdiği rızaya uygun olmayan bir şekilde tıbbi ameliyeye tabi tutulamaz. Bir suç işlediği veya buna iştirak ettiği şüphesi altında bulunan kişinin işlediği suçun muhtemel delillerinin, kendisinin veya mağdurun vücudunda olduğu düşünülen hallerde; bu delillerin ortaya çıkarılması için sanığın veya mağdurun tıbbi ameliyeye tabi tutulması, hakimin kararına bağlıdır. Gecikmesinde sakınca bulunan hallerde bu ameliye, cumhuriyet savcısının talebi üzerine yapılabilir.
Bilgilerin Gizli Tutulması
Madde 23- Sağlık hizmetinin verilmesi sebebiyle edinilen bilgiler, kanun ile müsaade edilen haller dışında, hiçbir şekilde açıklanamaz. Kişinin rızasına dayansa bile, kişilik haklarından bütünüyle vazgeçilmesi, bu hakların başkalarına devri veya aşırı şekilde sınırlanması neticesini doğuran hallerde bilginin açıklanması, bunları açıklayanın hukuki sorumluluğunu kaldırmaz. Hukuki ve ahlaki yönden geçerli ve haklı bir sebebe dayanmaksızın hastaya zarar verme ihtimali bulunan bilginin ifşa edilmesi, personelin ve diğer kimselerin hukuki ve cezai sorumluluğunu da gerektirir. Araştırma ve eğitim amacı ile yapılan faaliyetlerde de hastanın kimlik bilgileri, rızası olmaksızın açıklanamaz.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Tıbbi Müdahalede Hastanın Rızası
Hastanın Rızası ve İzin
Madde 24- Tıbbi müdahalelerde hastanın rızası gerekir. Hasta küçük veya mahcur ise velisinden veya vasisinden izin alınır. Hastanın, velisinin veya vasisinin olmadığı veya hazır bulunamadığı veya hastanın ifade gücünün olmadığı hallerde, bu şart aranmaz. Kanuni temsilci tarafından muvafakat verilmeyen hallerde, müdahalede bulunmak tıbben gerekli ise, velayet ve vesayet altındaki hastaya tıbbi müdahalede bulunulabilmesi; Türk Medeni Kanunu'nun 272 nci ve 431 inci maddeleri uyarınca mahkeme kararına bağlıdır. Kanuni temsilciden veya mahkemeden izin alınması zaman gerektirecek ve hastaya derhal müdahale edilmediği takdirde hayatı veya hayati organlarından birisi tehdit altına girecek ise, izin şartı aranmaz. Üçüncü fıkrada belirtilen ve hayatı veya hayati organlardan birisini tehdit eden acil haller haricinde, rızanın her zaman geri alınması mümkündür. Rızanın geri alınması, hastanın tedaviyi reddetmesi anlamına gelir. Rızanın müdahale başladıktan sonra geri alınması, ancak tıbbi yönden sakınca bulunmaması şartına bağlıdır.
Tedaviyi Reddetme ve Durdurma
Madde 25- Kanunen zorunlu olan haller dışında ve doğabilecek olumsuz sonuçların sorumluluğu hastaya ait olmak üzere; hasta kendisine uygulanması planlanan veya uygulanmakta olan tedaviyi reddetmek veya durdurulmasını istemek hakkına sahiptir. Bu halde, tedavinin uygulanmamasından doğacak sonuçların hastaya veya kanuni temsilcilerine veyahut yakınlarına anlatılması ve bunu gösteren yazılı belge alınması gerekir. Bu hakkın kullanılması, hastanın sağlık kuruluşuna tekrar müracaatında hasta aleyhine kullanılamaz.
Küçüğün veya Mahcurun Tıbbi Müdahaleye İştiraki
Madde 26- Kanuni temsilcinin muvafakatinin gerektiği ve yeterli olduğu hallerde dahi, mümkün olduğu ölçüde küçük veya mahcur olan hastanın dinlenmesi suretiyle tıbbi müdahaleye iştiraki sağlanır.
Alışılmış Olmayan Tedavi Usullerinin Uygulanması
Madde 27- Klinik veya laboratuar muayeneleri sonucunda bilinen klasik tedavi metotlarının hastaya fayda vermeyeceğinin sabit olması ve daha evvel deney hayvanları üzerinde kafi derecede tecrübe edilmek suretiyle faydalı tesirlerinin anlaşılması ve hastanın rızasının bulunması şartları birlikte mevcut olduğunda, bilinen klasik tedavi metotları yerine başka bir tedavi usulü uygulanabilir. Ayrıca, bilinen klasik tedavi metodu dışındaki bir metodun uygulanabilmesi için, hastaya faydalı olacağının ve bu tedavinin bilinen klasik tedavi usullerinden daha elverişsiz sonuç vermeyeceğinin muhtemel olması da şarttır. Evvelce tecrübe edilmemiş bir tıbbi tedavi ve müdahale usulü, ancak zarar vermeyeceğinin ve hastayı kurtaracağının mutlak olarak öngörülmesi halinde yapılabilir. Altıncı Bölüm'de yer alan hükümler saklıdır.
Rızanın Şekli ve Geçerliliği
Madde 28- Mevzuatın öngördüğü istisnalar dışında, rıza herhangi bir şekle bağlı değildir. Hukuka ve ahlaka aykırı olarak alınan rıza hükümsüzdür ve bu şekilde alınan rızaya dayanılarak müdahalede bulunulamaz.
Organ ve Doku Alınmasında Rıza
Madde 29- 18 yaşından küçük ve mümeyyiz olmayanlardan organ ve doku alınamaz. Bu şartları tamam olanlardan teşhis, tedavi ve bilimsel amaçlar ile organ veya doku alınması, 2238 sayılı Organ ve Doku Alınması, Saklanması ve Nakli Hakkında Kanun'un 6 ncı maddesinde öngörülen yazılı şekil şartına tabidir. Ölüden organ ve doku alınma şartı ve cesetlerin bilimsel araştırma için muhafazası hususunda 2238 sayılı Kanun'un 14 üncü maddesi hükümleri saklıdır.
Aile Planlanması Hizmetleri ve Gebeliğin Sona Erdirilmesi
Madde 30- İlgilinin rızası mevcut olsun veya olmasın, Bakanlık tarafından tespit edilmiş olanlar dışındaki ilaç ve araçlar aile planlaması hizmetlerinde kullanılamaz. Gebeliğin sona erdirilmesi, 2827 sayılı Nüfus Planlaması Hakkında Kanun ile öngörülen şartlara tabidir. Sterilizasyon ve gebeliğin sona erdirilmesi hallerinde, hastanın rızası ile evli ise eşinin de rızası gereklidir.
Rızanın Kapsamı
Madde 31- Rıza alınırken hastanın veya kanuni temsilcisinin tıbbi müdahalenin konusu ve sonuçları hakkında bilgilendirilip aydınlatılması esastır. Hastanın, uygulanacak tıbbi müdahale için verdiği rıza, bu müdahalenin gerektirdiği sair tıbbi işlemleri de kapsar. Ancak, tıbbi işlemlerin uygulanmasında, bu Yönetmelik'te ve diğer mevzuatta belirlenen hakların ihlal edilmemesi için azami ihtimam gösterilir.
ALTINCI BÖLÜM
Tıbbi Araştırmalar
Tıbbi Araştırmalarda Rıza
Madde 32- Hiç kimse; Bakanlığın izni ve kendi rızası bulunmaksızın, tecrübe, araştırma veya eğitim amaçlı hiçbir tıbbi müdahale konusu yapılamaz. Tıbbi araştırmalardan beklenen tıbbi fayda ve toplum menfaati, üzerinde araştırma yapılmasına rıza gösteren gönüllünün hayatından ve vücut bütünlüğünün korunmasından üstün tutulamaz. Tıbbi araştırmalar, sadece, mevzuata göre araştırmada bulunmayan yetkili ve yeterli tıbbi bilgi ve tecrübeyi haiz olan personel tarafından, mevzuat ile belirlenmiş bulunan yerlerde yürütülür. Gönüllünün tıbbi araştırmaya rıza göstermiş olması, bu araştırmada görev alan personelin sorumluluğunu ortadan kaldırmaz.
Gönüllünün Korunması ve Bilgilendirilmesi
Madde 33- Araştırmalarda, gönüllünün sağlığına ve diğer kişilik haklarına zarar verilmemesi için gereken bütün tedbirler alınır. Araştırmanın gönüllüye vereceği muhtemel zararlar önceden tespit edilemediği takdirde; gönüllü, rızası bulunsa dahi, araştırma konusu yapılamaz. Gönüllü; araştırmanın maksadı, usulü, muhtemel faydaları ve zararları ve araştırmaya iştirak etmekten vazgeçebileceği ve araştırmanın her safhasında başlangıçta verdiği rızayı geri alabileceği hususlarında, önceden yeterince bilgilendirilir.
Rıza Alınmasının Usulü ve Şekli
Madde 34- Tıbbi araştırma hakkında yeterince bilgilendirilmiş olan gönüllünün rızasının maddi veya manevi hiçbir baskı altında olmaksızın, tamamen serbest iradesine dayanılarak alınmasına azami ihtimam gösterilir. Tıbbi araştırmalarda rıza yazılı şekil şartına tabidir.
Küçüklerin ve Mümeyyiz Olmayanların Durumu
Madde 35- Reşit ve mümeyyiz olmayanlara, kendilerine faydası olmadan, sırf tıbbi araştırma amacı güden tıbbi müdahaleler hiçbir surette tatbik edilemez. Faydaları bulunması şartı ile reşit ve mümeyyiz olmayanlar üzerinde tıbbi araştırma yapılması, velilerinin veya vasilerinin rızasına bağlıdır. Kanuni temsilci tarafından muvafakat verilmeyen hallerde, 24 üncü maddenin ikinci fıkrası hükmü uygulanır.
İlaç ve Terkiplerin Araştırma Amacıyla Kullanımı
Madde 36- Özel mevzuatına göre izin veya ruhsat alınmış olsa dahi, sırf tıbbi araştırma amacı ile hasta üzerinde kendi rızası ve Bakanlığın izni bulunmaksızın hiçbir ilaç ve terkip kullanılamaz. İlaç ve terkiplerin tıbbi araştırmada kullanımı, 29/11/1993 tarihli ve 21480 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan İlaç Araştırmaları Hakkında Yönetmelik hükümlerine tabidir.
YEDİNCİ BÖLÜM
Diğer Haklar
Güvenliğin Sağlanması
Madde 37- Herkesin, sağlık kurum ve kuruluşlarında güvenlik içinde olmayı bekleme ve bunu istemek hakları vardır. Bütün sağlık kurum ve kuruluşları, hastaların ve ziyaretçi ve refakatçi gibi yakınlarının can ve mal güvenliklerinin korunması ve sağlanması için gerekli tedbirleri almak zorundadırlar. Tutuklu ve hükümlerin sağlık kurum ve kuruluşlarında muhafazaları ile ilgili özel mevzuat hükümleri saklıdır.
Dini Vecibeleri Yerine Getirebilme ve Dini Hizmetlerden Faydalanma
Madde 38- Sağlık kurum ve kuruluşlarının imkanları ölçüsünde hastalara dini vecibelerini serbestçe yerine getirebilmeleri için gereken tedbirler alınır. Kurum hizmetlerinde aksamalara sebebiyet verilmemek, başkalarını rahatsız etmemek ve personelce düzenlenip yürütülen tıbbi tedaviye hiç bir şekilde müdahalede bulunulmamak şartı ile hastalara dini telkinde bulunmak ve onları manevi yönden desteklemek üzere talepleri halinde, dini inançlarına uygun olan din görevlisi davet edilir. Bunun için, sağlık kurum ve kuruluşlarında uygun zaman ve mekan belirlenir. İfadeye muktedir olmayıp da dini inancı bilinen ve kimsesiz olan agoni halindeki hastalar için de, talep şartı aranmaksızın, dini inançlarına uygun olan din görevlisi çağrılır. Bu hakların nasıl ve ne zaman kullanılacağı ve bu konuda alınacak tedbirler, sağlık kuruluşunun çalışma usul ve esaslarını gösteren mevzuatta ayrıca düzenlenir.
İnsani Değerlere Saygı Gösterilmesi ve Ziyaret
Madde 39- Hasta, kişilik değerlerine uygun bir şekilde ve ortamda sağlık hizmetlerinden faydalanma hakkına sahiptir. Sağlık hizmetlerinde görev alan bütün personel; hastalara, yakınlarına ve ziyaretçilere güler yüzlü, nazik, şefkatli ve sağlık hizmetleri ile ilgili mevzuat ve bu Yönetmelik hükümlerine uygun şekilde davranmak zorundadır. Sağlık hizmetlerinin her safhasında, hastalara, onların bedeni ve ruhi durumları dikkate alınarak, hangi işlemin neden ve nasıl yapıldığı, yapılacağı ve bekletilmeleri söz konusu ise, bekletilmenin sebepleri hususunda gerekli ve yeterli bilgi verilir. Sağlık kurum ve kuruluşlarında, insan haysiyetine yakışır gereken her türlü hijyenik şartların sağlanması, gürültünün ve rahatsız edici diğer bütün etkenlerin bertaraf edilmesi esastır. Gerektiğinde, bu hususlar hasta tarafından talep konusu yapılabilir. Hasta ziyaretçilerinin kabul edilmesi, kurum veya kuruluşça belirlenen usul ve esaslara uygun olarak ve hastaların huzur ve sükunlarını bozacak fiil ve tutumlara sebebiyet vermeyecek şekilde gerçekleştirilir ve bu konuda gereken tedbirler alınır.
Refakatçi Bulundurma
Madde 40- Muayene ve tedavi sırasında hastaya yardımcı olmak üzere; mevzuatın ve kurum imkanlarının elverdiği ve hastanın sağlık durumunun gerektirdiği ölçüde, tedaviden sorumlu olan tabibin uygun görmesine bağlı olarak, refakatçi bulundurulması istenebilir. Bu hakkın nasıl ve ne zaman kullanılacağı ve bu konuda alınacak tedbirler, sağlık kurum ve kuruluşunun çalışma usul ve esaslarını gösteren mevzuata ayrıca düzenlenir.
Hizmetin Sağlık Kurum ve Kuruluşu Dışında Verilmesi
Madde 41- Hastalar, aşağıdaki hallerde sağlık hizmetlerinden bulundukları yerlerde de faydalanabilirler:
a) Koruyucu sağlık hizmetlerinin verilmesinde,
b) Tıbbi sebeplerden dolayı sağlık kuruluşuna bizzat gidilemeyen veya götürülemeyen hallerde,
c) Tabii afetler gibi olağanüstü hallerde.
Hizmetin sağlık kuruluşu dışında verilmesi ile ilgili usul ve esaslar, Bakanlık tarafından ayrıca düzenlenir.
SEKİZİNCİ BÖLÜM
Sorumluluk ve Hukuki Korunma Yolları
Müracaat, Şikayet ve Dava Hakkı
Madde 42- Hastanın ve hasta ile ilgili bulunanların, hasta haklarının ihlali halinde, mevzuat çerçevesinde her türlü müracaat, şikayet ve dava hakları vardır.
Sağlık Kurum ve Kuruluşlarının Sorumluluğu
Madde 43- Hasta haklarının ihlali halinde, personeli istihdam eden kurum ve kuruluş aleyhine maddi veya manevi veyahut hem maddi ve hem de manevi tazminat davası açılabilir.
Ancak, aleyhine dava açılacak merciin kamu kurum ve kuruluşu olması halinde;
a) 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 12 nci maddesine göre; hakkın bir idari işlem dolayısı ile ihlal edilmesi halinde ilgililer, doğrudan doğruya tam yargı davası veya iptal ve tam yargı davalarını birlikte açabilecekleri gibi ilk önce iptal davası açarak bu davanın karara bağlanması üzerine dava açma süresi içerisinde tam yargı davası açabilirler.
b) Aynı Kanun'un 13 üncü maddesi uyarınca, zarar verici eylemin öğrenildiği tarihten itibaren en geç bir yıl içinde maddi ve manevi tazminat olarak istenilen tazminat miktarı ayrı ayrı gösterilerek idareye müracaat edilmesi ve talebin açıkça veya zımnen reddi halinde kanuni süresi içinde idari yargı mercilerinde dava açılması gerekir.
Devlet Memuru veya Diğer Kamu Görevlisi Personelin Sorumluluğu
Madde 44- Bu Yönetmelik'te gösterilmiş olan hasta haklarının fiilen kullanılmasına mani olan veya bu hakları başka şekilde ihlal eden personelin, cezai, mali ve inzibati sorumluluklarının tamamı veya bunlardan bir kısmı doğabilir. Birinci fıkrada belirtilen sorumluluklar haricinde, ihlalin durumuna göre, personeli istihdam eden kurum ve kuruluş tarafından personel hakkında uygulanacak idari tedbir ve müeyyideler saklıdır.
Kamu Personelinin Sorumluluğunu Tespit Usulü
Madde 45- Kamu kurum ve kuruluşlarında görevli personelin, hasta haklarını ihlal eden fiil ve halleri, şikayet halinde veya idarece kendiliğinden tespit edildiğinde, hadisenin takibi, soruşturulması ve gerekir ise müeyyideye bağlanması için doğrudan valiliklerce veyahut Bakanlık veya personelin görevli olduğu kurumlar tarafından müfettiş veya muhakkik görevlendirilir.
Kamu Personeli Hakkındaki Müeyyideler
Madde 46- Hasta haklarının Devlet memuru veya diğer kamu görevlisi personel tarafından ve görevleri sırasında herhangi bir şekilde ihlali halinde uygulanacak müeyyideler aşağıda gösterilmiştir:
a) Kamu görevlisi olan personelin fiilinin niteliğine göre, soruşturmacı tarafından hakkında disiplin cezası teklif edilmiş ise, mevzuatın öngördüğü disiplin cezaları yetkili amir veya kurullarca usulüne göre takdir edilir.
b) Hak ihlali aynı zamanda ceza hukukuna göre suç teşkil ettiği takdirde, memur olan personel hakkında, Memurin Muhakematı Hakkında Kanunu Muvakkat hükümlerine göre yapılan soruşturma sonucunda lüzum-u muhakeme kararı verilir ise, dosya cumhuriyet başsavcılığı'na gönderilerek ceza davası açılması ve böylece personel hakkında fiiline uygun bulunan cezai müeyyidenin tatbiki sağlanır.
c) Anayasa'nın 40 ıncı maddesinin ikinci fıkrası, 129 uncu maddesinin beşinci fıkrası ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 13 üncü maddesi ve ilgili diğer mevzuat uyarınca, memurların ve diğer kamu görevlilerinin hukuki sorumluluğu doğrudan doğruya memur aleyhine açılacak dava yolu ile gerçekleştirilemez. Dava, 43 üncü maddede gösterilen usule göre, ancak idare aleyhine açılabilir. Bu personelin hukuki sorumluluğunun doğması, idare
aleyhine açılacak dava neticesinde tazmin kararı verilmesine bağlıdır. Kamu görevlisi personelin verdiği zarar, mahkeme kararı üzerine idare tarafından tazmin edildikten sonra, müsebbibi olan sorumlu personele rücü edilir.
d) Kamu görevlisi personelin mesleklerini resmi görevleri dışında serbest olarak icra etmekte iken işledikleri fiillerden dolayı haklarında 47 nci maddeye göre işlem yapılır.
Kamu Görevlisi Olmayan Personelin Sorumluluğu
Madde 47- Hasta haklarının Devlet memuru veya diğer kamu görevlisi olmayan personel tarafından herhangi bir şekilde ihlali halinde uygulanacak müeyyideler aşağıda gösterilmiştir:
a) Kamu görevlisi olmayan personel; hakları ihlal edilen hastanın doğrudan vaki olacak şikayeti üzerine veya bu fiillerin başka şekilde tespiti halinde Bakanlık veya başka kurum ve kuruluşlar tarafından yapılan bildirim üzerine, bunların özel kanunlara göre kurulmuş olan kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları haysiyet divanlarınca disiplin cezaları ile cezalandırılabilir.
b) Kamu görevlisi olmayan personelin hasta haklarını ihlallerinden doğan hukuki sorumlulukları, genel hükümlere göre doğrudan doğruya kendilerine veya bunları çalıştıran kurum ve kuruluşlara karşı veya hem kendilerine ve hem de çalıştıranlara karşı birlikte dava açılarak ileri sürülebilir.
c) Kamu görevlisi olmayan personel hakkında, ceza hukukuna göre suç teşkil eden fiilleri sebebiyle cezai müeyyideler tatbik edilmesi, genel hükümlere göre doğrudan doğruya cumhuriyet savcılıklarına yapılacak ihbar veya şikayet yoluyla gerçekleştirilebilir.
DOKUZUNCU BÖLÜM
Son Hükümler
Kurum ve Kuruluş Yetkililerinin Görevi
Madde 48- Sağlık kurum ve kuruluşlarının yetkilileri; bu Yönetmelik'te ve diğer mevzuatta belirtilen hasta haklarının lafzına ve ruhuna uygun olarak kullanılabilmesine yardımcı olmak amacı ile bu Yönetmelik'te gösterilen "hasta hakları"nı bir liste, tabela veya broşür haline getirerek, bunları sağlık kurum ve kuruluşunun, hastalar, personel ve ziyaretçiler tarafından kolayca ulaşılıp okunabilecek uygun yerlerinde bulundurmak da dahil olmak üzere, gereken bütün tedbirleri almakla mükellef ve yetkilidir.
Saklı Olan Hükümler
Madde 49- Milli güvenliğin, kamu düzeninin, kamu yararının, genel ahlakın ve genel sağlığın korunması maksatları ve kanun hükümleri ile getirilen özel düzenlemeler ve sınırlamalar saklıdır.
Yürürlük
Madde 50- Bu Yönetmelik, yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 51- Bu Yönetmelik hükümlerini Sağlık Bakanı yürütür.
Resmi Gazete Tar.: 01.08.1998
Resmi Gazete No : 23420
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak, Tanımlar ve İlkeler
Amaç
Madde 1- Bu Yönetmelik; temel insan haklarının sağlık hizmetleri sahasındaki yansıması olan ve başta Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nda, diğer mevzuatta ve milletlerarası hukuki metinlerde kabul edilen "hasta hakları"nı somut olarak göstermek ve sağlık hizmeti verilen bütün kurum ve kuruluşlarda ve sağlık kurum ve kuruluşları dışında sağlık hizmeti verilen hallerde, insan haysiyetine yakışır şekilde herkesin "hasta hakları"ndan faydalanabilmesine, hak ihlallerinden korunabilmesine ve gerektiğinde hukuki korunma yollarını fiilen kullanabilmesine dair usul ve esasları düzenlemek amacı ile hazırlanmıştır.
Kapsam
Madde 2- Bu Yönetmelik; sağlık hizmeti verilen resmi ve özel bütün kurum ve kuruluşları, bu kurum ve kuruluşlarda veya bunların dışında hizmete katılan her kademedeki ve unvandaki ilgilileri ve hizmetten faydalanma hakkını haiz olan bütün fertleri kapsar.
Hukuki Dayanak
Madde 3- Bu Yönetmelik; 3359 sayılı Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu'nun 9 uncu maddesinin (c) bendine ve 181 sayılı Sağlık Bakanlığı'nın Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname'nin 43 üncü maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
Madde 4- Bu Yönetmelik'te geçen deyimlerden;
a) Bakanlık: Sağlık Bakanlığı'nı,
b) Hasta: Sağlık hizmetlerinden faydalanma ihtiyacı bulunan kimseyi,
c) Personel: Hizmetin, resmi veya özel sağlık kurumlarında ve kuruluşlarında veya serbest olarak sunulmasına bakılmaksızın, sağlık hizmetinin verilmesine iştirak eden bütün sağlık meslekleri mensuplarını ve sağlık meslekleri mensubu olmasa bile sağlık hizmetinin verilmesine sorumlu olarak iştirak eden kimseleri,
d) Sağlık kurum ve kuruluşu: Milli Savunma Bakanlığı'na ait olanlar hariç olmak üzere, sağlık hizmeti verilen resmi veya özel bütün kurum ve kuruluşlar ile tababet icra edilen bütün yerleri,
e) Hasta hakları: Sağlık hizmetlerinden faydalanma ihtiyacı bulunan fertlerin, sırf insan olmaları sebebiyle sahip bulundukları ve T.C. Anayasası, milletlerarası anlaşmalar, kanunlar ve diğer mevzuat ile teminat altına alınmış bulunan haklarını, ifade eder.
İlkeler
Madde 5- Sağlık hizmetlerinin sunulmasında aşağıdaki ilkelere uyulması şarttır:
a) Bedeni, ruhi ve sosyal yönden tam bir iyilik hali içinde yaşama hakkının, en temel insan hakkı olduğu, hizmetin her safhasında daima göz önünde bulundurulur.
b) Herkesin yaşama, maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkını haiz olduğu ve hiçbir merci veya kimsenin bu hakkı ortadan kaldırmak yetkisinin olmadığı bilinerek, hastaya insanca muamelede bulunulur.
c) Sağlık hizmetinin verilmesinde, hastaların, ırk, dil, din ve mezhep, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç ve ekonomik ve sosyal durumları ile sair farklılıkları dikkate alınamaz. Sağlık hizmetleri, herkesin kolayca ulaşabileceği şekilde planlanıp düzenlenir.
d) Tıbbi zorunluluklar ve kanunlarda yazılı haller dışında, rızası olmaksızın kişinin vücut bütünlüğüne ve diğer kişilik haklarına dokunulamaz.
e) Kişi, rızası ve Bakanlığın izni olmaksızın tıbbi araştırmalara tabi tutulamaz.
f) Kanun ile müsaade edilen haller ile tıbbi zorunluluklar dışında, hastanın özel hayatının ve aile hayatının gizliliğine dokunulamaz.
İKİNCİ BÖLÜM
Sağlık Hizmetlerinden Faydalanma Hakkı
Adalet ve Hakkaniyete Uygun Olarak Faydalanma
Madde 6- Hasta,adalet ve hakkaniyet ilkeleri çerçevesinde sağlıklı yaşamanın teşvik edilmesine yönelik faaliyetler ve koruyucu sağlık hizmetleri de dahil olmak üzere, sağlık hizmetlerinden ihtiyaçlarına uygun olarak faydalanma hakkına sahiptir. Bu hak, sağlık hizmeti veren bütün kurum ve kuruluşlar ile sağlık hizmetinde görev alan personelin adalet ve hakkaniyet ilkelerine uygun hizmet verme yükümlülüklerini de içerir.
Bilgi İsteme
Madde 7- Hasta, sağlık hizmetlerinden nasıl faydalanabileceği konusunda bilgi isteyebilir. Bu hak, hangi sağlık kuruluşundan hangi şartlara göre faydalanılabileceğini, sağlık kurum ve kuruluşları tarafından verilen her türlü hizmet ve imkanın neler olduğunu ve müracaat edilen kuruluşta verilen sağlık hizmetlerinden faydalanma usulüne öğrenme haklarını da kapsar. Bütün sağlık kurum ve kuruluşları, hastayı birinci fıkra uyarınca bilgilendirmek için yeterli teknik donanımı haiz birimi oluşturmak; bu birimde, hastaya kesin ve yeterli bilgi verebilecek nitelik ve ehliyete sahip personeli daimi olarak istihdam etmek ve hastanın ihtiyacı olan birimlere kolayca ulaşabilmesini temin etmek üzere, kuruluşun uygun yerlerinde bilgilendirici tabela, broşür ve işaretler bulundurmak gibi tedbirleri almak zorundadırlar.
Sağlık Kuruluşunu Seçme ve Değiştirme
Madde 8- Hasta; tabi olduğu mevzuatın öngördüğü usul ve şartlara uyulmak kaydı ile, sağlık kurum ve kuruluşunu seçme ve seçtiği sağlık kuruluşunda verilen sağlık hizmetinden faydalanma hakkına sahiptir. Mevzuat ile belirlenmiş sevk sistemine uygun olmak şartı ile hasta sağlık kuruluşunu değiştirebilir. Ancak,kuruluşu değiştirmenin hayati tehlikeye yol açıp açmayacağı ve hastalığının daha da ağırlaşıp ağırlaşmayacağı hususlarında hastanın tabip tarafından aydınlatılması ve hayati tehlike bakımından sağlık kuruluşunun değiştirilmesinde tıbben sakınca görülmemesi esastır. Acil vakalar dışında, herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna bağlı olup da mevzuatın öngördüğü sevk zincirine uymayanlar aradaki ücret farkını kendileri karşılar. Hastanın sağlık kuruluşunda kalmasında tıbben fayda bulunmayan veya bir başka sağlık kuruluşuna nakli gerekli olan hallerde, durum hastaya veya 15 inci maddenin ikinci fıkrasında belirtilen kişilere açıklanır. Nakilden önce, gereken bilgiler nakil talebinde bulunulan veya tıbben uygun görülen sağlık kuruluşuna, sevk eden kuruluş veya mevzuatla belirlenen yetkililerce verilir. Her iki durumda da hizmetin aksamadan ve kesintisiz olarak verilmesi esastır.
Personeli Tanıma, Seçme ve Değiştirme
Madde 9- Hastaya talebi halinde, kendisine sağlık hizmeti verecek veya vermekte olan tabiplerin ve diğer personelin kimlikleri, görev ve unvanları hakkında bilgi verilir. Mevzuat ile belirlenmiş usullere uyulmak şartı ile hastanın, kendisine sağlık hizmeti verecek olan personeli serbestçe seçme, tedavisi ile ilgilenen tabibi değiştirme ve başka tabiplerin konsültasyonunu istemek hakkı vardır. Personeli seçme, tabibi değiştirme ve konsültasyon isteme hakları kullanıldığında, mevzuat ile belirlenen ücret farkı, bu hakları kullanan hasta
tarafından karşılanır.
Öncelik Sırasının Belirlenmesini İsteme
Madde 10- Sağlık kuruluşunun hizmet verme imkanlarının yetersiz veya sınırlı olması sebebiyle sağlık hizmeti talebi zamanında karşılanamayan hallerde, hastanın, öncelik hakkının tıbbi kriterlere dayalı ve objektif olarak belirlenmesini istemek hakkı vardır. Acil ve adli vakalar ile yaşlılar ve özürlüler hakkında öncelik sırasının belirlenmesinde ilgili mevzuat hükümleri uygulanır.
Tıbbi Gereklere Uygun Teşhis, Tedavi ve Bakım
Madde 11- Hasta, modern tıbbi bilgi ve teknolojinin gereklerine uygun olarak teşhisinin konulmasını, tedavisinin yapılmasını ve bakımını istemek hakkına sahiptir. Tababetin ilkelerine ve tababet ile ilgili mevzuat hükümlerine aykırı veya aldatıcı mahiyette teşhis ve tedavi yapılamaz.
Tıbbi Gereklilikler Dışında Müdahale Yasağı
Madde 12- Teşhis, tedavi veya korunma maksadı olmaksızın, ölüme veya hayati tehlikeye yol açabilecek veya vücut bütünlüğünü ihlal edebilecek veya akli veya bedeni mukavemeti azaltabilecek hiçbir şey yapılamaz ve talep de edilemez.
Ötenazi Yasağı
Madde 13- Ötenazi yasaktır. Tıbbi gereklerden bahisle veya her ne suretle olursa olsun, hayat hakkından vazgeçilemez. Kendisinin veya bir başkasının talebi olsa dahil,
kimsenin hayatına son verilemez.
Tıbbi Özen Gösterilmesi
Madde 14- Personel, hastanın durumunun gerektirdiği tıbbi özeni gösterir. Hastanın hayatını kurtarmak veya sağlığını korumak mümkün olmadığı takdirde dahi, ıstırabını azaltmaya veya dindirmeye çalışmak zorunludur.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Sağlık Durumu İle İlgili Bilgi Alma Hakkı
Genel Olarak Bilgi İsteme
Madde 15- Hasta; sağlık durumunu, kendisine uygulanacak tıbbi işlemleri, bunların faydaları ve muhtemel sakıncaları, alternatif tıbbi müdahale usulleri, tedavinin kabul edilmemesi halinde ortaya çıkabilecek muhtemel sonuçları ve hastalığın seyri ve neticeleri konusunda sözlü veya yazılı olarak bilgi istemek hakkına sahiptir. Sağlık durumu ile ilgili gereken bilgiyi, bizzat hasta veya hastanın küçük, temyiz kudretinden yoksun veya kısıtlı olması halinde velisi veya vasisi isteyebilir. Hasta, sağlık durumu hakkında bilgi almak üzere bir başkasına da yetki verebilir. Gerek görülen hallerde yetkinin belgelendirilmesi istenilebilir.
Hasta, tedavisi ile ilgilenen tabip dışında bir başka tabipten de sağlık durumu hakkında bilgi alabilir.
Kayıtları İnceleme
Madde 16- Hasta, sağlık durumu ile ilgili bilgiler bulunan dosyayı ve kayıtları, doğrudan veya vekili veya kanuni temsilcisi vasıtası ile inceleyebilir ve bir suretini alabilir. Bu kayıtlar, sadece hastanın tedavisi ile doğrudan ilgili olanlar tarafından görülebilir.
Kayıtların Düzeltilmesini İsteme
Madde 17- Hasta; sağlık kurum ve kuruluşları nezdinde bulunan kayıtlarında eksik, belirsiz ve hatalı tıbbi ve şahsi bilgilerin tamamlanmasını, açıklanmasını, düzeltilmesini ve nihai sağlık durumu ve şahsi durumuna uygun hal'e getirilmesini isteyebilir. Bu hak, hastanın sağlık durumu ile ilgili raporlara itiraz ve aynı veya başka kurum ve kuruluşlarda sağlık durumu hakkında yeni rapor düzenlenmesini isteme haklarını da kapsar.
Bilgi Vermenin Usulü
Madde 18- Bilgi, gerektiğinde tercüman kullanılarak, hastanın anlayabileceği şekilde, tıbbi terimler mümkün olduğunca kullanılmadan, tereddüt ve şüpheye yer verilmeden ve hastanın ruhi durumuna uygun ve nazik bir ifade ile verilir.
Bilgi Verilmesi Caiz Olmayan ve Tedbir Alınması Gereken Haller
Madde 19- Hastanın manevi yapısı üzerinde fena tesir yapmak suretiyle hastalığın artması ihtimalinin bulunması ve hastalığın seyrinin ve sonucunun vahim görülmesi hallerinde, teşhisin saklanması caizdir. Hastaya veya yakınlarına, hastanın sağlık durumu hakkında bilgi verilip verilmemesi, yukarıdaki fıkrada belirtilen şartlar çerçevesinde tabibinin takdirine bağlıdır. Tedavisi olmayan bir teşhis, ancak bir tabip tarafından ve tam bir ihtiyat içinde hastaya hissettirilebilir veya bildirilebilir. Hastanın aksi yönde bir talebinin bulunmaması veya açıklanacağı şahsın önceden belirlenmemesi halinde, böyle bir teşhis ailesine bildirilir.
Bilgi Verilmesini Yasaklama
Madde 20- İlgili mevzuat hükümlerine ve hastalığın mahiyetine göre yetkili mercilerce alınacak tedbirlerin gerektirdiği haller dışında; hasta, sağlık durumu hakkında kendisine veya ailesine veya yakınlarına bilgi verilmemesini isteyebilir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Hasta Haklarının Korunması
Mahremiyete Saygı Gösterilmesi
Madde 21- Hastanın, mahremiyetine saygı gösterilmesi esastır. Hasta mahremiyetinin korunmasını açıkça talep de edebilir. Her türlü tıbbi müdahale, hastanın mahremiyetine saygı gösterilmek suretiyle icra edilir. Mahremiyete saygı gösterilmesi ve bunu istemek hakkı;
a) Hastanın, sağlık durumu ile ilgili tıbbi değerlendirmelerin gizlilik içerisinde yürütülmesini,
b) Muayenenin, teşhisin, tedavinin ve hasta ile doğrudan teması gerektiren diğer işlemlerin makul bir gizlilik ortamında gerçekleştirilmesini,
c) Tıbben sakınca olmayan hallerde yanında bir yakınının bulunmasına izin verilmesini,
d) Tedavisi ile doğrudan ilgili olmayan kimselerin, tıbbi müdahale sırasında bulunmamasını,
e) Hastalığın mahiyeti gerektirmedikçe hastanın şahsi ve ailevi hayatına müdahale edilmemesini,
f) Sağlık harcamalarının kaynağının gizli tutulmasını, kapsar.
Ölüm olayı, mahremiyetin bozulması hakkını vermez
Eğitim verilen sağlık kurum ve kuruluşlarında, hastanın tedavisi ile doğrudan ilgili olmayanların tıbbi müdahale sırasında bulunması gerekli ise; önceden veya tedavi sırasında bunun için hastanın ayrıca rızası alınır.
Rıza Olmaksızın Tıbbi Ameliyeye Tabi Tutulmama
Madde 22- Kanunda gösterilen istisnalar hariç olmak üzere, kimse, rızası olmaksızın ve verdiği rızaya uygun olmayan bir şekilde tıbbi ameliyeye tabi tutulamaz. Bir suç işlediği veya buna iştirak ettiği şüphesi altında bulunan kişinin işlediği suçun muhtemel delillerinin, kendisinin veya mağdurun vücudunda olduğu düşünülen hallerde; bu delillerin ortaya çıkarılması için sanığın veya mağdurun tıbbi ameliyeye tabi tutulması, hakimin kararına bağlıdır. Gecikmesinde sakınca bulunan hallerde bu ameliye, cumhuriyet savcısının talebi üzerine yapılabilir.
Bilgilerin Gizli Tutulması
Madde 23- Sağlık hizmetinin verilmesi sebebiyle edinilen bilgiler, kanun ile müsaade edilen haller dışında, hiçbir şekilde açıklanamaz. Kişinin rızasına dayansa bile, kişilik haklarından bütünüyle vazgeçilmesi, bu hakların başkalarına devri veya aşırı şekilde sınırlanması neticesini doğuran hallerde bilginin açıklanması, bunları açıklayanın hukuki sorumluluğunu kaldırmaz. Hukuki ve ahlaki yönden geçerli ve haklı bir sebebe dayanmaksızın hastaya zarar verme ihtimali bulunan bilginin ifşa edilmesi, personelin ve diğer kimselerin hukuki ve cezai sorumluluğunu da gerektirir. Araştırma ve eğitim amacı ile yapılan faaliyetlerde de hastanın kimlik bilgileri, rızası olmaksızın açıklanamaz.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Tıbbi Müdahalede Hastanın Rızası
Hastanın Rızası ve İzin
Madde 24- Tıbbi müdahalelerde hastanın rızası gerekir. Hasta küçük veya mahcur ise velisinden veya vasisinden izin alınır. Hastanın, velisinin veya vasisinin olmadığı veya hazır bulunamadığı veya hastanın ifade gücünün olmadığı hallerde, bu şart aranmaz. Kanuni temsilci tarafından muvafakat verilmeyen hallerde, müdahalede bulunmak tıbben gerekli ise, velayet ve vesayet altındaki hastaya tıbbi müdahalede bulunulabilmesi; Türk Medeni Kanunu'nun 272 nci ve 431 inci maddeleri uyarınca mahkeme kararına bağlıdır. Kanuni temsilciden veya mahkemeden izin alınması zaman gerektirecek ve hastaya derhal müdahale edilmediği takdirde hayatı veya hayati organlarından birisi tehdit altına girecek ise, izin şartı aranmaz. Üçüncü fıkrada belirtilen ve hayatı veya hayati organlardan birisini tehdit eden acil haller haricinde, rızanın her zaman geri alınması mümkündür. Rızanın geri alınması, hastanın tedaviyi reddetmesi anlamına gelir. Rızanın müdahale başladıktan sonra geri alınması, ancak tıbbi yönden sakınca bulunmaması şartına bağlıdır.
Tedaviyi Reddetme ve Durdurma
Madde 25- Kanunen zorunlu olan haller dışında ve doğabilecek olumsuz sonuçların sorumluluğu hastaya ait olmak üzere; hasta kendisine uygulanması planlanan veya uygulanmakta olan tedaviyi reddetmek veya durdurulmasını istemek hakkına sahiptir. Bu halde, tedavinin uygulanmamasından doğacak sonuçların hastaya veya kanuni temsilcilerine veyahut yakınlarına anlatılması ve bunu gösteren yazılı belge alınması gerekir. Bu hakkın kullanılması, hastanın sağlık kuruluşuna tekrar müracaatında hasta aleyhine kullanılamaz.
Küçüğün veya Mahcurun Tıbbi Müdahaleye İştiraki
Madde 26- Kanuni temsilcinin muvafakatinin gerektiği ve yeterli olduğu hallerde dahi, mümkün olduğu ölçüde küçük veya mahcur olan hastanın dinlenmesi suretiyle tıbbi müdahaleye iştiraki sağlanır.
Alışılmış Olmayan Tedavi Usullerinin Uygulanması
Madde 27- Klinik veya laboratuar muayeneleri sonucunda bilinen klasik tedavi metotlarının hastaya fayda vermeyeceğinin sabit olması ve daha evvel deney hayvanları üzerinde kafi derecede tecrübe edilmek suretiyle faydalı tesirlerinin anlaşılması ve hastanın rızasının bulunması şartları birlikte mevcut olduğunda, bilinen klasik tedavi metotları yerine başka bir tedavi usulü uygulanabilir. Ayrıca, bilinen klasik tedavi metodu dışındaki bir metodun uygulanabilmesi için, hastaya faydalı olacağının ve bu tedavinin bilinen klasik tedavi usullerinden daha elverişsiz sonuç vermeyeceğinin muhtemel olması da şarttır. Evvelce tecrübe edilmemiş bir tıbbi tedavi ve müdahale usulü, ancak zarar vermeyeceğinin ve hastayı kurtaracağının mutlak olarak öngörülmesi halinde yapılabilir. Altıncı Bölüm'de yer alan hükümler saklıdır.
Rızanın Şekli ve Geçerliliği
Madde 28- Mevzuatın öngördüğü istisnalar dışında, rıza herhangi bir şekle bağlı değildir. Hukuka ve ahlaka aykırı olarak alınan rıza hükümsüzdür ve bu şekilde alınan rızaya dayanılarak müdahalede bulunulamaz.
Organ ve Doku Alınmasında Rıza
Madde 29- 18 yaşından küçük ve mümeyyiz olmayanlardan organ ve doku alınamaz. Bu şartları tamam olanlardan teşhis, tedavi ve bilimsel amaçlar ile organ veya doku alınması, 2238 sayılı Organ ve Doku Alınması, Saklanması ve Nakli Hakkında Kanun'un 6 ncı maddesinde öngörülen yazılı şekil şartına tabidir. Ölüden organ ve doku alınma şartı ve cesetlerin bilimsel araştırma için muhafazası hususunda 2238 sayılı Kanun'un 14 üncü maddesi hükümleri saklıdır.
Aile Planlanması Hizmetleri ve Gebeliğin Sona Erdirilmesi
Madde 30- İlgilinin rızası mevcut olsun veya olmasın, Bakanlık tarafından tespit edilmiş olanlar dışındaki ilaç ve araçlar aile planlaması hizmetlerinde kullanılamaz. Gebeliğin sona erdirilmesi, 2827 sayılı Nüfus Planlaması Hakkında Kanun ile öngörülen şartlara tabidir. Sterilizasyon ve gebeliğin sona erdirilmesi hallerinde, hastanın rızası ile evli ise eşinin de rızası gereklidir.
Rızanın Kapsamı
Madde 31- Rıza alınırken hastanın veya kanuni temsilcisinin tıbbi müdahalenin konusu ve sonuçları hakkında bilgilendirilip aydınlatılması esastır. Hastanın, uygulanacak tıbbi müdahale için verdiği rıza, bu müdahalenin gerektirdiği sair tıbbi işlemleri de kapsar. Ancak, tıbbi işlemlerin uygulanmasında, bu Yönetmelik'te ve diğer mevzuatta belirlenen hakların ihlal edilmemesi için azami ihtimam gösterilir.
ALTINCI BÖLÜM
Tıbbi Araştırmalar
Tıbbi Araştırmalarda Rıza
Madde 32- Hiç kimse; Bakanlığın izni ve kendi rızası bulunmaksızın, tecrübe, araştırma veya eğitim amaçlı hiçbir tıbbi müdahale konusu yapılamaz. Tıbbi araştırmalardan beklenen tıbbi fayda ve toplum menfaati, üzerinde araştırma yapılmasına rıza gösteren gönüllünün hayatından ve vücut bütünlüğünün korunmasından üstün tutulamaz. Tıbbi araştırmalar, sadece, mevzuata göre araştırmada bulunmayan yetkili ve yeterli tıbbi bilgi ve tecrübeyi haiz olan personel tarafından, mevzuat ile belirlenmiş bulunan yerlerde yürütülür. Gönüllünün tıbbi araştırmaya rıza göstermiş olması, bu araştırmada görev alan personelin sorumluluğunu ortadan kaldırmaz.
Gönüllünün Korunması ve Bilgilendirilmesi
Madde 33- Araştırmalarda, gönüllünün sağlığına ve diğer kişilik haklarına zarar verilmemesi için gereken bütün tedbirler alınır. Araştırmanın gönüllüye vereceği muhtemel zararlar önceden tespit edilemediği takdirde; gönüllü, rızası bulunsa dahi, araştırma konusu yapılamaz. Gönüllü; araştırmanın maksadı, usulü, muhtemel faydaları ve zararları ve araştırmaya iştirak etmekten vazgeçebileceği ve araştırmanın her safhasında başlangıçta verdiği rızayı geri alabileceği hususlarında, önceden yeterince bilgilendirilir.
Rıza Alınmasının Usulü ve Şekli
Madde 34- Tıbbi araştırma hakkında yeterince bilgilendirilmiş olan gönüllünün rızasının maddi veya manevi hiçbir baskı altında olmaksızın, tamamen serbest iradesine dayanılarak alınmasına azami ihtimam gösterilir. Tıbbi araştırmalarda rıza yazılı şekil şartına tabidir.
Küçüklerin ve Mümeyyiz Olmayanların Durumu
Madde 35- Reşit ve mümeyyiz olmayanlara, kendilerine faydası olmadan, sırf tıbbi araştırma amacı güden tıbbi müdahaleler hiçbir surette tatbik edilemez. Faydaları bulunması şartı ile reşit ve mümeyyiz olmayanlar üzerinde tıbbi araştırma yapılması, velilerinin veya vasilerinin rızasına bağlıdır. Kanuni temsilci tarafından muvafakat verilmeyen hallerde, 24 üncü maddenin ikinci fıkrası hükmü uygulanır.
İlaç ve Terkiplerin Araştırma Amacıyla Kullanımı
Madde 36- Özel mevzuatına göre izin veya ruhsat alınmış olsa dahi, sırf tıbbi araştırma amacı ile hasta üzerinde kendi rızası ve Bakanlığın izni bulunmaksızın hiçbir ilaç ve terkip kullanılamaz. İlaç ve terkiplerin tıbbi araştırmada kullanımı, 29/11/1993 tarihli ve 21480 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan İlaç Araştırmaları Hakkında Yönetmelik hükümlerine tabidir.
YEDİNCİ BÖLÜM
Diğer Haklar
Güvenliğin Sağlanması
Madde 37- Herkesin, sağlık kurum ve kuruluşlarında güvenlik içinde olmayı bekleme ve bunu istemek hakları vardır. Bütün sağlık kurum ve kuruluşları, hastaların ve ziyaretçi ve refakatçi gibi yakınlarının can ve mal güvenliklerinin korunması ve sağlanması için gerekli tedbirleri almak zorundadırlar. Tutuklu ve hükümlerin sağlık kurum ve kuruluşlarında muhafazaları ile ilgili özel mevzuat hükümleri saklıdır.
Dini Vecibeleri Yerine Getirebilme ve Dini Hizmetlerden Faydalanma
Madde 38- Sağlık kurum ve kuruluşlarının imkanları ölçüsünde hastalara dini vecibelerini serbestçe yerine getirebilmeleri için gereken tedbirler alınır. Kurum hizmetlerinde aksamalara sebebiyet verilmemek, başkalarını rahatsız etmemek ve personelce düzenlenip yürütülen tıbbi tedaviye hiç bir şekilde müdahalede bulunulmamak şartı ile hastalara dini telkinde bulunmak ve onları manevi yönden desteklemek üzere talepleri halinde, dini inançlarına uygun olan din görevlisi davet edilir. Bunun için, sağlık kurum ve kuruluşlarında uygun zaman ve mekan belirlenir. İfadeye muktedir olmayıp da dini inancı bilinen ve kimsesiz olan agoni halindeki hastalar için de, talep şartı aranmaksızın, dini inançlarına uygun olan din görevlisi çağrılır. Bu hakların nasıl ve ne zaman kullanılacağı ve bu konuda alınacak tedbirler, sağlık kuruluşunun çalışma usul ve esaslarını gösteren mevzuatta ayrıca düzenlenir.
İnsani Değerlere Saygı Gösterilmesi ve Ziyaret
Madde 39- Hasta, kişilik değerlerine uygun bir şekilde ve ortamda sağlık hizmetlerinden faydalanma hakkına sahiptir. Sağlık hizmetlerinde görev alan bütün personel; hastalara, yakınlarına ve ziyaretçilere güler yüzlü, nazik, şefkatli ve sağlık hizmetleri ile ilgili mevzuat ve bu Yönetmelik hükümlerine uygun şekilde davranmak zorundadır. Sağlık hizmetlerinin her safhasında, hastalara, onların bedeni ve ruhi durumları dikkate alınarak, hangi işlemin neden ve nasıl yapıldığı, yapılacağı ve bekletilmeleri söz konusu ise, bekletilmenin sebepleri hususunda gerekli ve yeterli bilgi verilir. Sağlık kurum ve kuruluşlarında, insan haysiyetine yakışır gereken her türlü hijyenik şartların sağlanması, gürültünün ve rahatsız edici diğer bütün etkenlerin bertaraf edilmesi esastır. Gerektiğinde, bu hususlar hasta tarafından talep konusu yapılabilir. Hasta ziyaretçilerinin kabul edilmesi, kurum veya kuruluşça belirlenen usul ve esaslara uygun olarak ve hastaların huzur ve sükunlarını bozacak fiil ve tutumlara sebebiyet vermeyecek şekilde gerçekleştirilir ve bu konuda gereken tedbirler alınır.
Refakatçi Bulundurma
Madde 40- Muayene ve tedavi sırasında hastaya yardımcı olmak üzere; mevzuatın ve kurum imkanlarının elverdiği ve hastanın sağlık durumunun gerektirdiği ölçüde, tedaviden sorumlu olan tabibin uygun görmesine bağlı olarak, refakatçi bulundurulması istenebilir. Bu hakkın nasıl ve ne zaman kullanılacağı ve bu konuda alınacak tedbirler, sağlık kurum ve kuruluşunun çalışma usul ve esaslarını gösteren mevzuata ayrıca düzenlenir.
Hizmetin Sağlık Kurum ve Kuruluşu Dışında Verilmesi
Madde 41- Hastalar, aşağıdaki hallerde sağlık hizmetlerinden bulundukları yerlerde de faydalanabilirler:
a) Koruyucu sağlık hizmetlerinin verilmesinde,
b) Tıbbi sebeplerden dolayı sağlık kuruluşuna bizzat gidilemeyen veya götürülemeyen hallerde,
c) Tabii afetler gibi olağanüstü hallerde.
Hizmetin sağlık kuruluşu dışında verilmesi ile ilgili usul ve esaslar, Bakanlık tarafından ayrıca düzenlenir.
SEKİZİNCİ BÖLÜM
Sorumluluk ve Hukuki Korunma Yolları
Müracaat, Şikayet ve Dava Hakkı
Madde 42- Hastanın ve hasta ile ilgili bulunanların, hasta haklarının ihlali halinde, mevzuat çerçevesinde her türlü müracaat, şikayet ve dava hakları vardır.
Sağlık Kurum ve Kuruluşlarının Sorumluluğu
Madde 43- Hasta haklarının ihlali halinde, personeli istihdam eden kurum ve kuruluş aleyhine maddi veya manevi veyahut hem maddi ve hem de manevi tazminat davası açılabilir.
Ancak, aleyhine dava açılacak merciin kamu kurum ve kuruluşu olması halinde;
a) 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 12 nci maddesine göre; hakkın bir idari işlem dolayısı ile ihlal edilmesi halinde ilgililer, doğrudan doğruya tam yargı davası veya iptal ve tam yargı davalarını birlikte açabilecekleri gibi ilk önce iptal davası açarak bu davanın karara bağlanması üzerine dava açma süresi içerisinde tam yargı davası açabilirler.
b) Aynı Kanun'un 13 üncü maddesi uyarınca, zarar verici eylemin öğrenildiği tarihten itibaren en geç bir yıl içinde maddi ve manevi tazminat olarak istenilen tazminat miktarı ayrı ayrı gösterilerek idareye müracaat edilmesi ve talebin açıkça veya zımnen reddi halinde kanuni süresi içinde idari yargı mercilerinde dava açılması gerekir.
Devlet Memuru veya Diğer Kamu Görevlisi Personelin Sorumluluğu
Madde 44- Bu Yönetmelik'te gösterilmiş olan hasta haklarının fiilen kullanılmasına mani olan veya bu hakları başka şekilde ihlal eden personelin, cezai, mali ve inzibati sorumluluklarının tamamı veya bunlardan bir kısmı doğabilir. Birinci fıkrada belirtilen sorumluluklar haricinde, ihlalin durumuna göre, personeli istihdam eden kurum ve kuruluş tarafından personel hakkında uygulanacak idari tedbir ve müeyyideler saklıdır.
Kamu Personelinin Sorumluluğunu Tespit Usulü
Madde 45- Kamu kurum ve kuruluşlarında görevli personelin, hasta haklarını ihlal eden fiil ve halleri, şikayet halinde veya idarece kendiliğinden tespit edildiğinde, hadisenin takibi, soruşturulması ve gerekir ise müeyyideye bağlanması için doğrudan valiliklerce veyahut Bakanlık veya personelin görevli olduğu kurumlar tarafından müfettiş veya muhakkik görevlendirilir.
Kamu Personeli Hakkındaki Müeyyideler
Madde 46- Hasta haklarının Devlet memuru veya diğer kamu görevlisi personel tarafından ve görevleri sırasında herhangi bir şekilde ihlali halinde uygulanacak müeyyideler aşağıda gösterilmiştir:
a) Kamu görevlisi olan personelin fiilinin niteliğine göre, soruşturmacı tarafından hakkında disiplin cezası teklif edilmiş ise, mevzuatın öngördüğü disiplin cezaları yetkili amir veya kurullarca usulüne göre takdir edilir.
b) Hak ihlali aynı zamanda ceza hukukuna göre suç teşkil ettiği takdirde, memur olan personel hakkında, Memurin Muhakematı Hakkında Kanunu Muvakkat hükümlerine göre yapılan soruşturma sonucunda lüzum-u muhakeme kararı verilir ise, dosya cumhuriyet başsavcılığı'na gönderilerek ceza davası açılması ve böylece personel hakkında fiiline uygun bulunan cezai müeyyidenin tatbiki sağlanır.
c) Anayasa'nın 40 ıncı maddesinin ikinci fıkrası, 129 uncu maddesinin beşinci fıkrası ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 13 üncü maddesi ve ilgili diğer mevzuat uyarınca, memurların ve diğer kamu görevlilerinin hukuki sorumluluğu doğrudan doğruya memur aleyhine açılacak dava yolu ile gerçekleştirilemez. Dava, 43 üncü maddede gösterilen usule göre, ancak idare aleyhine açılabilir. Bu personelin hukuki sorumluluğunun doğması, idare
aleyhine açılacak dava neticesinde tazmin kararı verilmesine bağlıdır. Kamu görevlisi personelin verdiği zarar, mahkeme kararı üzerine idare tarafından tazmin edildikten sonra, müsebbibi olan sorumlu personele rücü edilir.
d) Kamu görevlisi personelin mesleklerini resmi görevleri dışında serbest olarak icra etmekte iken işledikleri fiillerden dolayı haklarında 47 nci maddeye göre işlem yapılır.
Kamu Görevlisi Olmayan Personelin Sorumluluğu
Madde 47- Hasta haklarının Devlet memuru veya diğer kamu görevlisi olmayan personel tarafından herhangi bir şekilde ihlali halinde uygulanacak müeyyideler aşağıda gösterilmiştir:
a) Kamu görevlisi olmayan personel; hakları ihlal edilen hastanın doğrudan vaki olacak şikayeti üzerine veya bu fiillerin başka şekilde tespiti halinde Bakanlık veya başka kurum ve kuruluşlar tarafından yapılan bildirim üzerine, bunların özel kanunlara göre kurulmuş olan kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları haysiyet divanlarınca disiplin cezaları ile cezalandırılabilir.
b) Kamu görevlisi olmayan personelin hasta haklarını ihlallerinden doğan hukuki sorumlulukları, genel hükümlere göre doğrudan doğruya kendilerine veya bunları çalıştıran kurum ve kuruluşlara karşı veya hem kendilerine ve hem de çalıştıranlara karşı birlikte dava açılarak ileri sürülebilir.
c) Kamu görevlisi olmayan personel hakkında, ceza hukukuna göre suç teşkil eden fiilleri sebebiyle cezai müeyyideler tatbik edilmesi, genel hükümlere göre doğrudan doğruya cumhuriyet savcılıklarına yapılacak ihbar veya şikayet yoluyla gerçekleştirilebilir.
DOKUZUNCU BÖLÜM
Son Hükümler
Kurum ve Kuruluş Yetkililerinin Görevi
Madde 48- Sağlık kurum ve kuruluşlarının yetkilileri; bu Yönetmelik'te ve diğer mevzuatta belirtilen hasta haklarının lafzına ve ruhuna uygun olarak kullanılabilmesine yardımcı olmak amacı ile bu Yönetmelik'te gösterilen "hasta hakları"nı bir liste, tabela veya broşür haline getirerek, bunları sağlık kurum ve kuruluşunun, hastalar, personel ve ziyaretçiler tarafından kolayca ulaşılıp okunabilecek uygun yerlerinde bulundurmak da dahil olmak üzere, gereken bütün tedbirleri almakla mükellef ve yetkilidir.
Saklı Olan Hükümler
Madde 49- Milli güvenliğin, kamu düzeninin, kamu yararının, genel ahlakın ve genel sağlığın korunması maksatları ve kanun hükümleri ile getirilen özel düzenlemeler ve sınırlamalar saklıdır.
Yürürlük
Madde 50- Bu Yönetmelik, yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 51- Bu Yönetmelik hükümlerini Sağlık Bakanı yürütür.
Ağız Kurumasının nedenleri ve tedavisi
Ağız Kuruması Hastalık Belirtisi Olabilir!
Ağız kuruluğu, tükürük bezlerinin yetersiz çalışması sonucu oluşuyor. Tükürük miktarındaki yetersizliğin, diş yüzeyinde aşırı miktarda gıda ve bakteri plağı birikmesine yol açıyor. Ayrıca, bu durum diş çürüğü, dişeti iltihaplanmaları ve beslenme bozukluklarına neden oluyor.
İlaçlar nedeniyle de ortaya çıkabilir
Tansiyon, alerji, antidepresan, ağrı kesici gibi ilaçların kullanımı ile radyoterapi ve kemoterapinin yan etkisi olarak da ortaya çıkabilen ağız kuruluğunun, sürekli devam eden boğaz ağrısı, dilde yanma, ağız kokusu, konuşma güçlüğü, dudak ve dudak kenarlarında çatlama gibi belirtilerle ortaya çıktığı bildiriliyor.
Apız kurluğu olanlar alkol kullanmamalı
Ağız kuruluğu olan kişilerin alkol, tütün ve tütün ürünlerini kullanmamaları ve acı gıdalardan kaçınmaları gerekmektedir. Uyurken odada nemlendirici cihaz bulundurulması, dişlerin florlu diş macunuyla sık sık fırçalanması ve eczanelerde satılan yapay tükürük preparatlarının öğünlerden ve yatmadan önce kullanımı, ağız kuruluğu olan hastaları rahatlatacaktır. Ağız kuruluğu hafife alınmamalı ve mutlaka bir diş hekimine başvurulmalıdır.
Ağız kuruluğu, tükürük bezlerinin yetersiz çalışması sonucu oluşuyor. Tükürük miktarındaki yetersizliğin, diş yüzeyinde aşırı miktarda gıda ve bakteri plağı birikmesine yol açıyor. Ayrıca, bu durum diş çürüğü, dişeti iltihaplanmaları ve beslenme bozukluklarına neden oluyor.
İlaçlar nedeniyle de ortaya çıkabilir
Tansiyon, alerji, antidepresan, ağrı kesici gibi ilaçların kullanımı ile radyoterapi ve kemoterapinin yan etkisi olarak da ortaya çıkabilen ağız kuruluğunun, sürekli devam eden boğaz ağrısı, dilde yanma, ağız kokusu, konuşma güçlüğü, dudak ve dudak kenarlarında çatlama gibi belirtilerle ortaya çıktığı bildiriliyor.
Apız kurluğu olanlar alkol kullanmamalı
Ağız kuruluğu olan kişilerin alkol, tütün ve tütün ürünlerini kullanmamaları ve acı gıdalardan kaçınmaları gerekmektedir. Uyurken odada nemlendirici cihaz bulundurulması, dişlerin florlu diş macunuyla sık sık fırçalanması ve eczanelerde satılan yapay tükürük preparatlarının öğünlerden ve yatmadan önce kullanımı, ağız kuruluğu olan hastaları rahatlatacaktır. Ağız kuruluğu hafife alınmamalı ve mutlaka bir diş hekimine başvurulmalıdır.
Sos çeşitleri "Bol içerikli ve hazırlanışı
Beşamel Sos
Malzemeler :
3 çorba kaşığı yağ
6 çorba kaşığı elenmiş un
2 su bardağı süt ( kaynatılmış sonra ılıtılmış)
Hazırlanışı :
Yağı kalın tabanlı bir tencerede hafif ateşte eritin. Unu ilave edip, karıştırın. Birkaç dakika, yine hafif ateşte, rengi değişmeden pişirin. Isıtılmış sütü azar azar ilave edip pürüzsüz bir karışım elde edinceye kadar çırpma teliyle ya da tahta bir kaşıkla karıştırın.
Yaklaşık 30 dakika pişirin. Bu sürenin sonunda sosu tel süzgeçten geçirin.
hemen servise koyun.
NOT: basemel sos beyaz salçalar gurubndandır. beyaz etlerin yanında yakışır.
Sosu hemen kullanmayıp bir kenara kaldıracak olursanız, soğumaya başladığında üstünde bir kabuk oluşur. Üstünün kabuk bağlamaması için üzerini, ayrıca eritilmiş yağdan ince bir tabaka ile kaplayın.
Domates Sos
Malzemesi :
2 çay kaşığı yağ
1 küçük soğan (iri doğranmış)
1 küçük havuç (kazınıp, doğranmış)
5 çorba kaşığı kereviz yaprağı
1/2 defne yaprağı
1/2 çay kaşığı kuru kekik
4 çay kaşığı un
500 gr. kon kase domates
1, 1/2 su bardağı et suyu
1/2 diş sarımsak
1/2 çay kaşığı tuz
taze çekilmiş karabiber
Hazırlanışı :
Önce et suyunu kaynatın. Ocağı kısıp, et suyunu sıcak olarak saklayın. Yağı küçük bir kapta eritin. Soğan, havuç, kereviz, defne yaprağı ve kekik dalını ilave edip, sebzeler hafifçe renk alıncaya kadar sote edin. Unu katıp, rengi hafifçe değişip, kumlu bir doku oluşuncaya kadar pişirin. Domatesi ilave edin. Domatesler suyunu verip tekrar çekinceye kadar ağır ateşte pişirin. Kaynar et suyunu azar azar ilave edip, kaynayıncaya kadar karıştırın. Sarmısağı katın. Tuzunu ve biberini koyun. Ağır ateşte yaklaşık 30 dakika pişirin. Bu sürenin sonunda sosun tuzunu ve biberini kontrol edin. Gerekiyorsa tuz ve biber ilave edin. Sos pişince, tel süzgeçten geçirin.
Bu sos makarna,spagetti, ravyoli ve benzeri hamurişleri, ayrıca et, balık ve birçok yiyeceğin yanında sunulabilecek temel bir sostur.
Mayonez Sos ****zor bir yapım
Malzemeler:
2 yumurta sarısı, 2 çay kaşığı sirke, 1/2 çay kaşığı tuz, Beyaz biber, 1/4 çay kaşığı hardal, 1 su bardağı zeytinyağı, 1 çay kaşığı kaynar su
Yapılışı:
Yumurta sarısı, sirke, tuz, beyazbiber(isteğe bağlı) ve hardalı paslanmaz çelik, porselen ya da cam bir kapta tercihen telle yada bir spatulayla iyice karıştırın!!! hep aynı yöne, asla ters karıştırmayın... Zeytinyağını bir sicim gibi akıtıp, telle sürekli çırparak yada tahta spatulayla sürekli karıştırarak, azar azar sos iyice bağlanıncaya kadar yedirin. Kalan zeytinyağını telle sürekli çırpmaya devam ederek bitinceye kadar sosa devam edin. 1 çay kaşığı Kaynar suyu ilave edip iyice karıştırın, tuz ve karabiberini kontrol edin.
NOT: mayoneziniz bozuldu ise kurtarma metodu!!! küçük teflon bir tavaya yada sahana bozulan mayonesi alınız. hafif ateşe koyunuz en kısına.aynı yöne karıştırmaya devam ediniz. taki sos toplanana kadar. dikkat edin çok kızmayacak tava. yumurtalar da pişme amerisi olmamalı.hiffi sıcaklıkta sosun toparlanması lazım.
zor bir yapım. en kolayı hazır mayonez almak
patates salatalarında,kızartmalarında, tavuklu sandviclerde v.s. kullanılır...
afiyet olsun
------------
Yoğurt Sosu
Malzemeler:
yoğurt(koyu kıvamlı)
Yeteri kadar Toz kırmızıbiber,
1/4 tatlı kaşığı Şeker,
1 Arpacık soğan ince doğranmış,(tohumluk soğan) minicik
4 çorba kaşığı Süttozu yağsız,(paket halinde satılıyor)yada kavanozda
2 çorba kaşığı Limon suyu taze sıkılmış
Yapılışı:
Yogurt, toz kirmizibiber, seker ve sogani küçük bir kapta karistirin. Telle çirparak önce süttozunu, sonra limon suyunu yedirin. Sosun koyulasmasi için, kasenin üstünü örtüp, buzdolabinda en az 30 dakika dinlenmeye birakin .
afiyet olsun....
---------
BOLONEZ SOS
malzemeler:
100 gram margarin 250 gram yağsız dana kıyması
20 gram rendelenmiş soğan 1 Diş ince kıyılmış sarımsak
400 gram rendelenmiş domates 4 Adet ince dilimlenmiş çarliston biber
½ Çorba kaşığı tuz 1 Adet defne yaprağı
45 ml Domates sosu (1 çay fincanı)
YAPILIŞI ;Margarini bir tavada kızdırın.Yağ kızınca kıymayı ilave edip rendelenmiş soğan ve sarımsak’ı ekleyip 5 dk sürekli karıştırarak kavurun.Domates ve çarliston biberleride katarak bir taşım kaynatın.Ateşi kısın,15 dk daha pişirip,içine tuz,karabiber,ve defne yaprağı ilave edin.Önceden hazırlanan domates sosunu katın.Kısık ateşte oldukça koyu kıvamlı bir sos elde edinceye kadar pişirip ateşten alın.Servise hazır hale gelmiştir.
MİLANEZ SOS
malzemeler:
50 gram margarin 200 gram ince doğranmış mantar
100 gram dana janbon 200 gram domates
1 Çay kaşığı karabiber ½ ince kıyılmış maydanoz
1 Çay kaşığı tuz
YAPILIŞI ;Margarini derin bir tavada eritin.Yağ kızınca mantarları ilave edip rengi biraz dönünceye kadar sote edin.Dana janbonu,domatesi ekleyin.Sosu bir taşım kaynatıp ateşi kısın.Kısık ateştekoyu kıvamlı bir sos elde edinceye kadar yaklaşık 10 dk pişirin.Tuz ve karabiberini ekleyip,ince kıyılmış maydanozuda ekleyerek servis yapınız.
NAPOLİTEN SOS
malzemeler:
50 gram margarin 400 gram domates
5 gram sarımsak 3 Adet çarliston biber dilimlenmiş
500 ml domates sos 1 bağ maydanoz ince kıyılmış
1 Çay kaşığı tuz 1 Çay kaşığı karabiber
YAPILIŞI ; Margarini bir tencerede kızdırın.Yağ kızınca domatesleri ilave edip 1 dk karıştırın.Sarımsak’ı ve çarliston biberi ekleyerek 5 dk karıştırın.Domates sosunu ekleyin.Tuz ve karabiberi ilave edip bir taşım kaynatın.Ateşi kısın.Kısık ateşte oldukça koyu bir sos elde edinceye kadar pişirip ateşten alın.İnce kıyılmış maydanozu üzerine serpip servise sunun.
VİNEGRET SOS
malzemeler:
200 ml sirke 700 ml zeytinyağı
75 gram ince kıyılmış soğan 50 gram ince kıyılmış kapari
1 Çimdik tuz 1 Çimdik karabiber
¼ Kıyılmış maydanoz 1 Çay kaşığı toz hardal
YAPILIŞI ir kapta sirke ve zeytinyağını karıştırınız.Sırasıyla her biri ince kıyılmış olan soğan,kapari ve maydanozu karıştırarak,tuz,karabiber ve toz hardalı ilave edip sosu tamamlayın.Servis edebilirsiniz.
NOT :bu sos makarna ve salatalarda kullanılır.
Acili portakal sosu
Tarife ait bilgiler
--------------------------------------------------------------------------------
Yemek : Acili portakal sosu
Tür : Soslar
Mutfak : Türk mutfağı
Süre :*
Zorluk : *
MALZEMELER
2 Çorba kaşığı rendelenmiş portakal kabuğu
6 Çorba kaşığı portakal suyu
2 Adet kıyılmış acı kırmızı biber
1 Çorba kaşığı biber salçası
½ Su bardağı zeytinyağı
HAZIRLANIŞI
Derin bir kabın içerisinde tüm malzemeleri karıştırın
Acılı Sos
Tarife ait bilgiler
--------------------------------------------------------------------------------
Yemek : Acılı Sos
Tür : Soslar
Mutfak : Türk mutfağı
Süre : *
Zorluk :*
MALZEMELER
300 gr soyulmuş domates
5 adet fesleğen yaprağı
2 adet acı kırmızı biber
3 diş sarmısak
tuz
HAZIRLANIŞI
Sarmısakla kırmızı biberi ince kıyıp, ateşte koyup biraz soldurun. Fesleğen yaprakları ile domatesleri de ince kıyıp buna ilave edilin. Tuzunu ekleyip tencereyi kapatın. 15 dk kadar pişirin. Bu zaman sonunda sos hala çok sıvı ise,tekrar kapaksız olarak ateşe koyun. Tam kıvxxxxx gelince bir kaşık saf zeytinyağı ekleyin. Bu sosu makarnanın için kullanabilirsiniz.
Burgunyon sos
Tarife ait bilgiler
--------------------------------------------------------------------------------
Yemek : Burgunyon sos
Tür : Soslar
Mutfak : Fransız mutfağı
Süre : **
Zorluk : **
MALZEMELER
4-5 kişilik
1 tatlı kaşığı margarin
1 küçük ince doğranmış soğan
2 dal maydanoz
¼ defne yaprağı
10 adet tane karabiber
1 çay kaşığı kekik
1 çorba kaşığı tereyağ
1 çorba kaşığı un
75 cl. Burgunyon şarap yada kırmızı şarap
HAZIRLANIŞI
Margarini, soğanı, karabiberi, defne yaprağını ve kekiği küçük bir kaba koyup orta ateşte 2-3 dakika sote yapıp, şarabı ekleyin. Ağır ağır kaynatın ve şarabın yarısını çektirin. Küçük bir kapta tereyağı ve unu karıştırın, kaynamış şaraba ekleyin. İyice karıştırın ve 2-3 dakika daha kaynattıktan sonra ateşten alın ve süzün. Varsa birkaç damla tabasco ya da biber ilave ediniz.
--------------------------------------------------------------------------------
Elma sos
Tarife ait bilgiler
--------------------------------------------------------------------------------
Yemek : Elma sos
Tür : Soslar
Mutfak : Fransız mutfağı
Süre :**
Zorluk : **
MALZEMELER
6 kişilik
7 adet orta boy elma (golden)
1 su bardağı toz şeker
½ su bardağı beyaz şarap
1 çorba kaşığı tereyağ
HAZIRLANIŞI
Elmaları dörde bölün, soyun ve çekirdeklerini çıkarın. Bir tencereye elmaları, şarabı koyun orta ateşte 5 dakiak kaynatıp şekeri ekleyin. 1-2 defa karıştırıp kapağını yine kapayın. Elmalar pişene kadar 15-20 dakika pişirin. Elmanın içinde az miktarda su kalmalıdır. Sonra bir süzgeçten yada püre makinasından geçirin. Tereyağını hafif kızartın ve içine ekleyin.
--------------------------------------------------------------------------
Vinegret Sos
Malzemeler:
1 Litre sos icin
200 ml sirke
700 ml zeytinyağı
75 gram ince kıyılmış soğan
50 gram ince kıyılmış kapari
1 Çimdik tuz
1 Çimdik karabiber
1/4 Kıyılmış maydanoz
1 Çay kaşığı toz hardal
Yapilisi:
Bir kapta sirke ve zeytinyağını karıştırınız.
Sırasıyla her biri ince kıyılmış olan soğan, kapari ve maydanozu karıştırarak, tuz, karabiber ve toz hardalı ilave edip sosu tamamlayıp servis edebilirsiniz.
*Bu sos makarna salatalari icin idealdir.
Milanez Sos
Malzemeler:
1/2 Litre sos icin
50 gram margarin
200 gram ince doğranmış mantar
100 gram dana janbon
200 gram domates
1 Çay kaşığı karabiber
1/2 ince kıyılmış maydanoz
1 Çay kaşığı tuz
Yapilisi:
Margarini derin bir tavada eritin. Yağ kızınca mantarları ilave edip rengi biraz dönünceye kadar sote edin. Dana janbonu, domatesi ekleyin. Sosu bir taşım kaynatıp ateşi kısın. Kısık ateşte koyu kıvamlı bir sos elde edinceye kadar yaklaşık 10 dk pişirin. Tuz ve karabiberini ekleyip, ince kıyılmış maydanozu da ekleyerek servis yapınız.
Ançuez Sos
Malzemeler :
900 ml. beşamel sos
3-4 çorba kaşığı ançuez esansı (veya 2 çorba kaşığı ezmesi)
50 gr. yağ
100 ml. krema
taze çekilmiş karabiber
toz kırmızıbiber
tuz
Yapilisi:
Sıcak beşamel sosa ançuez esansını veya ezmesini ekleyip karıştırın. Yağı
ve kremayı ilave edip, karıştırın. Tuz ve karabiberini kontrol edin. Biraz toz kırmızıbiber katarak sosu tamamlayın. İnce bir süzgeçten geçirip süzün.
*Bu sos ızgara balıkların yanında servis edilebilir.
Avci Sosu
Malzemeler :
125 gr. yağ
200 gr. mantar (dilimlenmiş)
50 gr. arpacık soğanı (ince kıyılmış)
250 gr. çiğ konkase domates
1 çay kaşığı ince kıyılmış tarhun otu
200 ml. sek beyaz şarap
1 lt. dömi glas
taze çekilmiş karabiber
tuz
Yapilisi:
Yağı derin bir tavada eritin. Mantarları atıp biraz sote edin.
Arpacık soğanlarını ilave edin ve 2-3 dakika kısık ateşte pişirin.
Çiğ konkase domatesi, tarhun otunu ve beyaz şarabı katın.
Tavadaki karışımı yarı yarıya kalıncaya kadar çektirin.
Dömi glası ilave edin ve kısık ateşte uygun kıvama gelinceye kadar pişirin. Oluşan kefi alın. Tuz ve karabiberini ilave edin.
Hardal Sosu
Malzemeler :
1 çorba kaşığı tereyağ
1 su bardağı krema
1.5 çorba kaşığı un
1 çorba kaşığı hardal
1 diş sarımsak
1 limon suyu
Karabiber
Tuz
Yapilisi:
Orta boy bir tencerede yağı kızdırın. Sarımsağı koyup ara sıra karıştırarak kızartın. Tencereyi ateşten alıp un, biber ve tuzu ekleyip karıştırarak pürtüksüz hale getirin. Yavaş yavaş önce kremayı, sonra da hardalı ekleyip karışıma iyice yedirin.
Tencereyi kısık ateşe oturtup devamlı karıştırarak kaynatmadan, koyu ve pürtüksüz olana kadar pişirin. Ateşten alıp limon suyunu ekleyip karıştırın. Sosu ısıtılmış sosluğa koyup servis edin.
Krem Sos
Malzemeler :
800 ml. beşamel sos
50 gr. yağ
200 ml. krema
beyazbiber
tuz
Yapilisi:
Sıcak beşamel sosa yağ ve kremayı ekleyin. İyice karıştırın. Sosu kaynatmadan ısıtın. Tuz ve biberini kontrol edin. İnce bir süzgeçten geçirip süzün.
*Bu sos poşe balık ve haşlanmış sebzelerle birlikte servis edilebi
Mantar Sosu
Malzemeler :
125 gr. yağ
200 gr. mantar (dilimlenmiş)
200 ml. sek beyaz şarap
1 lt. dömi glas
taze çekilmiş karabiber
tuz
Yapilisi:
Yağın 75 grxxxxx bir tavada eritin. Mantarları atıp renk aldırmadan biraz sote edin. Beyaz şarabı ekleyin ve tavadaki karışımın 2/3'ü kalıncaya kadar çektirin. Dömi glası ilave edin ve sosu kısık ateşte uygun kıvama gelinceye kadar çektirmeye devam edin. Oluşan kefi alın ve ateşi söndürün. Kalan yağı ekleyin. Tuz ve karabiberini kontrol edin.
*Bu sos ızgara veya sote sığır etlerinin yanında servis edilebilir.
Acılı Sos;
MALZEMELER
300 gr soyulmuş domates
5 adet fesleğen yaprağı
2 adet acı kırmızı biber
3 diş sarmısak
tuz
HAZIRLANIŞI
Sarmısakla kırmızı biberi ince kıyıp, ateşte koyup biraz soldurun. Fesleğen yaprakları ile domatesleri de ince kıyıp buna ilave edilin. Tuzunu ekleyip tencereyi kapatın. 15 dk kadar pişirin. Bu zaman sonunda sos hala çok sıvı ise,tekrar kapaksız olarak ateşe koyun. Tam kıvxxxxx gelince bir kaşık saf zeytinyağı ekleyin. Bu sosu makarnanın için kullanabilirsiniz.
Beyaz Tavuk Sosu;
MALZEMELER
4-6 kişilik
2 ½ su bardağı kaynar tavuk suyu
1 kahve fincanı un
1 çorba kaşığı margarin
az tuz
HAZIRLANIŞI
Bir tencereye yağı koyup eritin, orta ateşte unu ekleyin ve karıştırarak 3 dakika kavurun ateşten alın. Tuzu ekleyin, beş dakika dinlendirin. Sonra karıştırarak tavuk suyunu yedirin. Orta ateşte karıştırarak kaynatın, ağır ateşte zaman zaman karıştırarak on dakika pişirin. Süzdükten sonra kullanın.
Köri Sos;
MALZEMELER
1 litre sos
7 adet tavuk kanadı yada 4 parça 1 parmak uzunluğunda dana kemiği
1 çorba kaşığı margarin
1 küçük ince doğranmış soğan
¼ beyaz elma
1/6 küçük kereviz
1 ½ kahve fincanı un
½ tatlı kaşığı köri
1 çorba kaşığı ketçap
2 kahve fincanı beyaz şarap
4 su bardağı su
½ su bardağı süt
¼ tatlı kaşığı tuz
HAZIRLANIŞI
Yağı küçük bir tencereye koyun, kızdırın. Kemikleri ekleyin ve kemikler sarı bir renk alana kadar kavurun. Kerevizi, soğanı, köriyi, elmayı, ketçapı ekleyin, iki dakika kavurun. Beyaz şarap ve tuzu ilave edin. Sonra suyunu ekleyin, ağır ağır kaynatarak ilk su seviyesine işaret koyun. Suyunu çektikçe aynı miktarda su ekleyerek 90 dakika kadar pişirin. Üzerinde oluşan yağ ve köpükleri sıyırıp atın. Sütü ve unu iyice karıştırıp kaynamakta olan sosa yedirin. Zaman zaman karıştırarak ağır ateşte onbeş dakika daha kaynattıktan sonra, süzün.
Kapari Sos;
MALZEMELER
8-10 kişilik
½ su bardağı soğuk et suyu
2 su bardağı kaynar et suyu
1 kahve fincanı un
1 kahve fincanı ince kıyılmış kapari
1 çorba kaşığı tereyağ
az tuz
HAZIRLANIŞI
Küçük bir tencerede tuzu, unu ve soğuk et suyunu iyice karıştırıp 5 dakika bekletin. Sonra bir çırpma teli ile karıştırarak kaynar et suyunu yedirin. Orta ateşte 5-6 dakika kaynatıp ateşten alın. Bir süzgeçten süzdürün, tereyağ ile kapariyi karıştırın. Servise hazırdır.
Elma Sos;
MALZEMELER
6 kişilik
7 adet orta boy elma (golden)
1 su bardağı toz şeker
½ su bardağı beyaz şarap
1 çorba kaşığı tereyağ
HAZIRLANIŞI
Elmaları dörde bölün, soyun ve çekirdeklerini çıkarın. Bir tencereye elmaları, şarabı koyun orta ateşte 5 dakiak kaynatıp şekeri ekleyin. 1-2 defa karıştırıp kapağını yine kapayın. Elmalar pişene kadar 15-20 dakika pişirin. Elmanın içinde az miktarda su kalmalıdır. Sonra bir süzgeçten yada püre makinasından geçirin. Tereyağını hafif kızartın ve içine ekleyin.
Cig Sebzeler Icin Dip Sos
Malzemeler:
1 demet maydanoz (ayıklanmış)
5-6 adet ançuez (bir çeşit balık konservesi, salamurasıdır)
3 diş sarmısak (dövülmüş)
1 dilim bayat ekmek (kabuğu çıkarılacak)
2 adet haşlanmış katı yumurta
2-3 adet orta boy salatalık turşusu
1 su bardağı zeytinyağı
2 yemek kaşığı sirke
1 çay kaşığı tuz
1 çay kaşığı karabiber
Yapilisi:
Yukarıda saydığımız malzemelerin hepsi bir mutfak robotuna aktarılır ve iyice püre haline gelinceye kadar çekilir.
Hazırlanan bu sos kaseye boşaltıp, çiğ sebzelerle beraber servis edili
Her Cesit Tavuk Eti Icin Terbiye Sos
Malzemeler:
*6 Adet orta boy tavuk göğsü veya 6 adet tavuk budu için:
3 yemek kaşığı sıvıyağ
1 adet orta boy soğan (çok ince rendelenmiş veya robotta çekilmiş)
3 yemek kaşığı kayısı reçeli (ezilmemiş olacak) (veya 2 yemek kaşığı bal)
3 yemek kaşığı ketçap (veya 1,5 yemek kaşığı domates salçası)
3 yemek kaşığı soya sosu
1 adet limonun suyu
1 çay kaşığı tuz
1 çay kaşığı karabiber
Yapilisi:
Derin ve yayvan bir karıştırma kabına tüm sos malzemelerini boşaltıp, çatalla iyice çirpin. Sos kivxxxxx gelince bir süre dinlendirin.
*Tavuklari izgara/barbekü yapacaginiz zaman,önce bu sosa iyice bulayip pisirirseniz,yemeginiz cok daha lezzetli olacaktir.
*1 çay kaşığı köri baharatı da ilave edebilirsiniz, özellikle tavuğa çok yakışır.
Acili Harissa Ortadogu Sosu
Malzemeler:
· 3 yemek kasigi hakiki zeytinyagi-sizma
· 1 iri kirmizi sogan (minicik küp küp dogranmis)
· 1 iri bas sarimsak (cok ince dogranmis)
· 3-4 adet kozlenmis,soyulmus,cekirdek ve kabuklari cikartilmis taze etli kirmizi biber
· 3 adet guneste kurutulmus ve ilik suda 1 saat bekletilmis domates-veya domatesleri ikiye kesin ve 120 C derece./230F isitilmis firinda ,tuz+karabiber=zeytinyagi ile iyice karistirip 5 saat gibi pisirin)
· cay kasigi ucu ile toz tarcin
· ½ tatli kasigi ince aci toz biber-cayenne
· cok az hint safrani-turmerik
· bir cimdik toz karanfil
· tuz
· taze cekilmis karabiber
· taze kekik-1 yemek kasigi dolusu veya 1 tatli kasigi dolusu kuru kekik
· taze dogranmis nane yapraklari
Yapilisi:
Zeytinyaginda sogan+sarimsagi tahta kasikla karistirin,sote edin.Soganlar seffaf hale gelecektir.Bu orta ates ustunde 5-6 dakika surer.Sonra sogumaya birakin.Soguduktan sonra hepsini robota atin ve iyice karistirin .
*Bu sosu sandviclere,etlere,sebzelere de kullanabilirsiniz.Ancak, öncelikle balik sosudur.
Remulad Sosu
Malzemeler:
375 ml. mayonez
3 yemek kasigi dolusu incecik kup kup kiyilmis,mini kornison tursu
2 yemek kasigi kadar kiyilmis maydanoz
1 yemek kasigi kiyilmis taze taragon otu
1 tatli kasigi dijon hardal
2 yemek kasigi dolusu kiyilmis kapari
3 dis kiyilmis,ezilmis sarimsak
1 adet kiyilmis ancuez konserve filetosu-kucuk
cok az, acili sos
Yapilisi:
Malzemelerin hepsini iyice karistirin ve servis yapmadan once, mutlaka 2 saat buzdolabinda agzi kapali bekletin.
*Deniz urunleri,sebzelerle,sandviclerle sunulur.
Acılı Meksika Dip Sos
Malzemeler:
Fasulye konservesi ya da haşlanmış kuru fasulye
ince kıyılmış yeşil biber
küçük küplere kesilmiş domates
bol acıso ve kimyon.
Yapılışı:
Tüm malzeme karıştırılır. Isıtılır. Sıcak olarak mısır cipsi yanında servis yapılır
Peynirli Dip
Malzemeler:
Yarım kilo yoğurt
Kibrit kutusu büyüklüğünde beyaz peynir
Yarım demet maydanoz
5 diş dövülmüş sarımsak
Yapılışı:
Yoğurt, plastik bir süzgeçte 2 saat kadar süzülür. Maydanoz ince kıyılır. Beyaz peynirin suda tuzu çıkartılıp sonra çatalla ezilir. Tümü karıştırılır.
*Kızarmış ekmeğin üzerine sürülerek servis yapılır.
Türk Usülü "Nachos"
Malzemeler:
3-4 adet patates
Sıvı yağ(zeytinyağ tercihtir ama pahalı biraz,o yüzden çiçek de olur)
Tuz,karabiber bide naylon poşet
Sos için:
Yoğurtlu sos:1 kase yoğurt,1 baş sarımsak(istemeyen koymaz),dereotu,1 salatalık
Yapılışı:
Önce patatesleri salam gibi ince ince ve yuvarlak şekilde(mümkün olduğunca)dilimleyin.Daha sonra derin bir tavaya koyup da kızdırdığınız yağda kızartın.Patatesler iyice kızarınca yağdan alın,biraz soğusun.Sonra poşete koyup,üzerlerine tuz,karabiber ekleyin.Poşeti iyice sallayın hepsi birbirine karışsın.Sonra da cipsleri servis tabağına güzelce dizin.Şimdi geldik sosa.Sarımsağı iyice dövün ve yoğurda ekleyin.Dereotlarını ince ince kıyıp yoğurda ekleyin.En son olarakta,salatalıkları rendeyaparak yoğurda ekleyin.Yanlız dikkat cacık kıvamında olmasın,biraz yoğun olsun sosunuz,yoksa cacık olur (bu yüzden salatalıkları avucunuza alarak suyunu biryere sıkın).İyice karıştırın.Sos hazır,servis tabağının ortasına bir kaseyle koyun,servis edin.Arkadaşlarına ev yapımı "dippas" ikram edin Afiyet Olsun!
Malzemeler :
3 çorba kaşığı yağ
6 çorba kaşığı elenmiş un
2 su bardağı süt ( kaynatılmış sonra ılıtılmış)
Hazırlanışı :
Yağı kalın tabanlı bir tencerede hafif ateşte eritin. Unu ilave edip, karıştırın. Birkaç dakika, yine hafif ateşte, rengi değişmeden pişirin. Isıtılmış sütü azar azar ilave edip pürüzsüz bir karışım elde edinceye kadar çırpma teliyle ya da tahta bir kaşıkla karıştırın.
Yaklaşık 30 dakika pişirin. Bu sürenin sonunda sosu tel süzgeçten geçirin.
hemen servise koyun.
NOT: basemel sos beyaz salçalar gurubndandır. beyaz etlerin yanında yakışır.
Sosu hemen kullanmayıp bir kenara kaldıracak olursanız, soğumaya başladığında üstünde bir kabuk oluşur. Üstünün kabuk bağlamaması için üzerini, ayrıca eritilmiş yağdan ince bir tabaka ile kaplayın.
Domates Sos
Malzemesi :
2 çay kaşığı yağ
1 küçük soğan (iri doğranmış)
1 küçük havuç (kazınıp, doğranmış)
5 çorba kaşığı kereviz yaprağı
1/2 defne yaprağı
1/2 çay kaşığı kuru kekik
4 çay kaşığı un
500 gr. kon kase domates
1, 1/2 su bardağı et suyu
1/2 diş sarımsak
1/2 çay kaşığı tuz
taze çekilmiş karabiber
Hazırlanışı :
Önce et suyunu kaynatın. Ocağı kısıp, et suyunu sıcak olarak saklayın. Yağı küçük bir kapta eritin. Soğan, havuç, kereviz, defne yaprağı ve kekik dalını ilave edip, sebzeler hafifçe renk alıncaya kadar sote edin. Unu katıp, rengi hafifçe değişip, kumlu bir doku oluşuncaya kadar pişirin. Domatesi ilave edin. Domatesler suyunu verip tekrar çekinceye kadar ağır ateşte pişirin. Kaynar et suyunu azar azar ilave edip, kaynayıncaya kadar karıştırın. Sarmısağı katın. Tuzunu ve biberini koyun. Ağır ateşte yaklaşık 30 dakika pişirin. Bu sürenin sonunda sosun tuzunu ve biberini kontrol edin. Gerekiyorsa tuz ve biber ilave edin. Sos pişince, tel süzgeçten geçirin.
Bu sos makarna,spagetti, ravyoli ve benzeri hamurişleri, ayrıca et, balık ve birçok yiyeceğin yanında sunulabilecek temel bir sostur.
Mayonez Sos ****zor bir yapım
Malzemeler:
2 yumurta sarısı, 2 çay kaşığı sirke, 1/2 çay kaşığı tuz, Beyaz biber, 1/4 çay kaşığı hardal, 1 su bardağı zeytinyağı, 1 çay kaşığı kaynar su
Yapılışı:
Yumurta sarısı, sirke, tuz, beyazbiber(isteğe bağlı) ve hardalı paslanmaz çelik, porselen ya da cam bir kapta tercihen telle yada bir spatulayla iyice karıştırın!!! hep aynı yöne, asla ters karıştırmayın... Zeytinyağını bir sicim gibi akıtıp, telle sürekli çırparak yada tahta spatulayla sürekli karıştırarak, azar azar sos iyice bağlanıncaya kadar yedirin. Kalan zeytinyağını telle sürekli çırpmaya devam ederek bitinceye kadar sosa devam edin. 1 çay kaşığı Kaynar suyu ilave edip iyice karıştırın, tuz ve karabiberini kontrol edin.
NOT: mayoneziniz bozuldu ise kurtarma metodu!!! küçük teflon bir tavaya yada sahana bozulan mayonesi alınız. hafif ateşe koyunuz en kısına.aynı yöne karıştırmaya devam ediniz. taki sos toplanana kadar. dikkat edin çok kızmayacak tava. yumurtalar da pişme amerisi olmamalı.hiffi sıcaklıkta sosun toparlanması lazım.
zor bir yapım. en kolayı hazır mayonez almak
patates salatalarında,kızartmalarında, tavuklu sandviclerde v.s. kullanılır...
afiyet olsun
------------
Yoğurt Sosu
Malzemeler:
yoğurt(koyu kıvamlı)
Yeteri kadar Toz kırmızıbiber,
1/4 tatlı kaşığı Şeker,
1 Arpacık soğan ince doğranmış,(tohumluk soğan) minicik
4 çorba kaşığı Süttozu yağsız,(paket halinde satılıyor)yada kavanozda
2 çorba kaşığı Limon suyu taze sıkılmış
Yapılışı:
Yogurt, toz kirmizibiber, seker ve sogani küçük bir kapta karistirin. Telle çirparak önce süttozunu, sonra limon suyunu yedirin. Sosun koyulasmasi için, kasenin üstünü örtüp, buzdolabinda en az 30 dakika dinlenmeye birakin .
afiyet olsun....
---------
BOLONEZ SOS
malzemeler:
100 gram margarin 250 gram yağsız dana kıyması
20 gram rendelenmiş soğan 1 Diş ince kıyılmış sarımsak
400 gram rendelenmiş domates 4 Adet ince dilimlenmiş çarliston biber
½ Çorba kaşığı tuz 1 Adet defne yaprağı
45 ml Domates sosu (1 çay fincanı)
YAPILIŞI ;Margarini bir tavada kızdırın.Yağ kızınca kıymayı ilave edip rendelenmiş soğan ve sarımsak’ı ekleyip 5 dk sürekli karıştırarak kavurun.Domates ve çarliston biberleride katarak bir taşım kaynatın.Ateşi kısın,15 dk daha pişirip,içine tuz,karabiber,ve defne yaprağı ilave edin.Önceden hazırlanan domates sosunu katın.Kısık ateşte oldukça koyu kıvamlı bir sos elde edinceye kadar pişirip ateşten alın.Servise hazır hale gelmiştir.
MİLANEZ SOS
malzemeler:
50 gram margarin 200 gram ince doğranmış mantar
100 gram dana janbon 200 gram domates
1 Çay kaşığı karabiber ½ ince kıyılmış maydanoz
1 Çay kaşığı tuz
YAPILIŞI ;Margarini derin bir tavada eritin.Yağ kızınca mantarları ilave edip rengi biraz dönünceye kadar sote edin.Dana janbonu,domatesi ekleyin.Sosu bir taşım kaynatıp ateşi kısın.Kısık ateştekoyu kıvamlı bir sos elde edinceye kadar yaklaşık 10 dk pişirin.Tuz ve karabiberini ekleyip,ince kıyılmış maydanozuda ekleyerek servis yapınız.
NAPOLİTEN SOS
malzemeler:
50 gram margarin 400 gram domates
5 gram sarımsak 3 Adet çarliston biber dilimlenmiş
500 ml domates sos 1 bağ maydanoz ince kıyılmış
1 Çay kaşığı tuz 1 Çay kaşığı karabiber
YAPILIŞI ; Margarini bir tencerede kızdırın.Yağ kızınca domatesleri ilave edip 1 dk karıştırın.Sarımsak’ı ve çarliston biberi ekleyerek 5 dk karıştırın.Domates sosunu ekleyin.Tuz ve karabiberi ilave edip bir taşım kaynatın.Ateşi kısın.Kısık ateşte oldukça koyu bir sos elde edinceye kadar pişirip ateşten alın.İnce kıyılmış maydanozu üzerine serpip servise sunun.
VİNEGRET SOS
malzemeler:
200 ml sirke 700 ml zeytinyağı
75 gram ince kıyılmış soğan 50 gram ince kıyılmış kapari
1 Çimdik tuz 1 Çimdik karabiber
¼ Kıyılmış maydanoz 1 Çay kaşığı toz hardal
YAPILIŞI ir kapta sirke ve zeytinyağını karıştırınız.Sırasıyla her biri ince kıyılmış olan soğan,kapari ve maydanozu karıştırarak,tuz,karabiber ve toz hardalı ilave edip sosu tamamlayın.Servis edebilirsiniz.
NOT :bu sos makarna ve salatalarda kullanılır.
Acili portakal sosu
Tarife ait bilgiler
--------------------------------------------------------------------------------
Yemek : Acili portakal sosu
Tür : Soslar
Mutfak : Türk mutfağı
Süre :*
Zorluk : *
MALZEMELER
2 Çorba kaşığı rendelenmiş portakal kabuğu
6 Çorba kaşığı portakal suyu
2 Adet kıyılmış acı kırmızı biber
1 Çorba kaşığı biber salçası
½ Su bardağı zeytinyağı
HAZIRLANIŞI
Derin bir kabın içerisinde tüm malzemeleri karıştırın
Acılı Sos
Tarife ait bilgiler
--------------------------------------------------------------------------------
Yemek : Acılı Sos
Tür : Soslar
Mutfak : Türk mutfağı
Süre : *
Zorluk :*
MALZEMELER
300 gr soyulmuş domates
5 adet fesleğen yaprağı
2 adet acı kırmızı biber
3 diş sarmısak
tuz
HAZIRLANIŞI
Sarmısakla kırmızı biberi ince kıyıp, ateşte koyup biraz soldurun. Fesleğen yaprakları ile domatesleri de ince kıyıp buna ilave edilin. Tuzunu ekleyip tencereyi kapatın. 15 dk kadar pişirin. Bu zaman sonunda sos hala çok sıvı ise,tekrar kapaksız olarak ateşe koyun. Tam kıvxxxxx gelince bir kaşık saf zeytinyağı ekleyin. Bu sosu makarnanın için kullanabilirsiniz.
Burgunyon sos
Tarife ait bilgiler
--------------------------------------------------------------------------------
Yemek : Burgunyon sos
Tür : Soslar
Mutfak : Fransız mutfağı
Süre : **
Zorluk : **
MALZEMELER
4-5 kişilik
1 tatlı kaşığı margarin
1 küçük ince doğranmış soğan
2 dal maydanoz
¼ defne yaprağı
10 adet tane karabiber
1 çay kaşığı kekik
1 çorba kaşığı tereyağ
1 çorba kaşığı un
75 cl. Burgunyon şarap yada kırmızı şarap
HAZIRLANIŞI
Margarini, soğanı, karabiberi, defne yaprağını ve kekiği küçük bir kaba koyup orta ateşte 2-3 dakika sote yapıp, şarabı ekleyin. Ağır ağır kaynatın ve şarabın yarısını çektirin. Küçük bir kapta tereyağı ve unu karıştırın, kaynamış şaraba ekleyin. İyice karıştırın ve 2-3 dakika daha kaynattıktan sonra ateşten alın ve süzün. Varsa birkaç damla tabasco ya da biber ilave ediniz.
--------------------------------------------------------------------------------
Elma sos
Tarife ait bilgiler
--------------------------------------------------------------------------------
Yemek : Elma sos
Tür : Soslar
Mutfak : Fransız mutfağı
Süre :**
Zorluk : **
MALZEMELER
6 kişilik
7 adet orta boy elma (golden)
1 su bardağı toz şeker
½ su bardağı beyaz şarap
1 çorba kaşığı tereyağ
HAZIRLANIŞI
Elmaları dörde bölün, soyun ve çekirdeklerini çıkarın. Bir tencereye elmaları, şarabı koyun orta ateşte 5 dakiak kaynatıp şekeri ekleyin. 1-2 defa karıştırıp kapağını yine kapayın. Elmalar pişene kadar 15-20 dakika pişirin. Elmanın içinde az miktarda su kalmalıdır. Sonra bir süzgeçten yada püre makinasından geçirin. Tereyağını hafif kızartın ve içine ekleyin.
--------------------------------------------------------------------------
Vinegret Sos
Malzemeler:
1 Litre sos icin
200 ml sirke
700 ml zeytinyağı
75 gram ince kıyılmış soğan
50 gram ince kıyılmış kapari
1 Çimdik tuz
1 Çimdik karabiber
1/4 Kıyılmış maydanoz
1 Çay kaşığı toz hardal
Yapilisi:
Bir kapta sirke ve zeytinyağını karıştırınız.
Sırasıyla her biri ince kıyılmış olan soğan, kapari ve maydanozu karıştırarak, tuz, karabiber ve toz hardalı ilave edip sosu tamamlayıp servis edebilirsiniz.
*Bu sos makarna salatalari icin idealdir.
Milanez Sos
Malzemeler:
1/2 Litre sos icin
50 gram margarin
200 gram ince doğranmış mantar
100 gram dana janbon
200 gram domates
1 Çay kaşığı karabiber
1/2 ince kıyılmış maydanoz
1 Çay kaşığı tuz
Yapilisi:
Margarini derin bir tavada eritin. Yağ kızınca mantarları ilave edip rengi biraz dönünceye kadar sote edin. Dana janbonu, domatesi ekleyin. Sosu bir taşım kaynatıp ateşi kısın. Kısık ateşte koyu kıvamlı bir sos elde edinceye kadar yaklaşık 10 dk pişirin. Tuz ve karabiberini ekleyip, ince kıyılmış maydanozu da ekleyerek servis yapınız.
Ançuez Sos
Malzemeler :
900 ml. beşamel sos
3-4 çorba kaşığı ançuez esansı (veya 2 çorba kaşığı ezmesi)
50 gr. yağ
100 ml. krema
taze çekilmiş karabiber
toz kırmızıbiber
tuz
Yapilisi:
Sıcak beşamel sosa ançuez esansını veya ezmesini ekleyip karıştırın. Yağı
ve kremayı ilave edip, karıştırın. Tuz ve karabiberini kontrol edin. Biraz toz kırmızıbiber katarak sosu tamamlayın. İnce bir süzgeçten geçirip süzün.
*Bu sos ızgara balıkların yanında servis edilebilir.
Avci Sosu
Malzemeler :
125 gr. yağ
200 gr. mantar (dilimlenmiş)
50 gr. arpacık soğanı (ince kıyılmış)
250 gr. çiğ konkase domates
1 çay kaşığı ince kıyılmış tarhun otu
200 ml. sek beyaz şarap
1 lt. dömi glas
taze çekilmiş karabiber
tuz
Yapilisi:
Yağı derin bir tavada eritin. Mantarları atıp biraz sote edin.
Arpacık soğanlarını ilave edin ve 2-3 dakika kısık ateşte pişirin.
Çiğ konkase domatesi, tarhun otunu ve beyaz şarabı katın.
Tavadaki karışımı yarı yarıya kalıncaya kadar çektirin.
Dömi glası ilave edin ve kısık ateşte uygun kıvama gelinceye kadar pişirin. Oluşan kefi alın. Tuz ve karabiberini ilave edin.
Hardal Sosu
Malzemeler :
1 çorba kaşığı tereyağ
1 su bardağı krema
1.5 çorba kaşığı un
1 çorba kaşığı hardal
1 diş sarımsak
1 limon suyu
Karabiber
Tuz
Yapilisi:
Orta boy bir tencerede yağı kızdırın. Sarımsağı koyup ara sıra karıştırarak kızartın. Tencereyi ateşten alıp un, biber ve tuzu ekleyip karıştırarak pürtüksüz hale getirin. Yavaş yavaş önce kremayı, sonra da hardalı ekleyip karışıma iyice yedirin.
Tencereyi kısık ateşe oturtup devamlı karıştırarak kaynatmadan, koyu ve pürtüksüz olana kadar pişirin. Ateşten alıp limon suyunu ekleyip karıştırın. Sosu ısıtılmış sosluğa koyup servis edin.
Krem Sos
Malzemeler :
800 ml. beşamel sos
50 gr. yağ
200 ml. krema
beyazbiber
tuz
Yapilisi:
Sıcak beşamel sosa yağ ve kremayı ekleyin. İyice karıştırın. Sosu kaynatmadan ısıtın. Tuz ve biberini kontrol edin. İnce bir süzgeçten geçirip süzün.
*Bu sos poşe balık ve haşlanmış sebzelerle birlikte servis edilebi
Mantar Sosu
Malzemeler :
125 gr. yağ
200 gr. mantar (dilimlenmiş)
200 ml. sek beyaz şarap
1 lt. dömi glas
taze çekilmiş karabiber
tuz
Yapilisi:
Yağın 75 grxxxxx bir tavada eritin. Mantarları atıp renk aldırmadan biraz sote edin. Beyaz şarabı ekleyin ve tavadaki karışımın 2/3'ü kalıncaya kadar çektirin. Dömi glası ilave edin ve sosu kısık ateşte uygun kıvama gelinceye kadar çektirmeye devam edin. Oluşan kefi alın ve ateşi söndürün. Kalan yağı ekleyin. Tuz ve karabiberini kontrol edin.
*Bu sos ızgara veya sote sığır etlerinin yanında servis edilebilir.
Acılı Sos;
MALZEMELER
300 gr soyulmuş domates
5 adet fesleğen yaprağı
2 adet acı kırmızı biber
3 diş sarmısak
tuz
HAZIRLANIŞI
Sarmısakla kırmızı biberi ince kıyıp, ateşte koyup biraz soldurun. Fesleğen yaprakları ile domatesleri de ince kıyıp buna ilave edilin. Tuzunu ekleyip tencereyi kapatın. 15 dk kadar pişirin. Bu zaman sonunda sos hala çok sıvı ise,tekrar kapaksız olarak ateşe koyun. Tam kıvxxxxx gelince bir kaşık saf zeytinyağı ekleyin. Bu sosu makarnanın için kullanabilirsiniz.
Beyaz Tavuk Sosu;
MALZEMELER
4-6 kişilik
2 ½ su bardağı kaynar tavuk suyu
1 kahve fincanı un
1 çorba kaşığı margarin
az tuz
HAZIRLANIŞI
Bir tencereye yağı koyup eritin, orta ateşte unu ekleyin ve karıştırarak 3 dakika kavurun ateşten alın. Tuzu ekleyin, beş dakika dinlendirin. Sonra karıştırarak tavuk suyunu yedirin. Orta ateşte karıştırarak kaynatın, ağır ateşte zaman zaman karıştırarak on dakika pişirin. Süzdükten sonra kullanın.
Köri Sos;
MALZEMELER
1 litre sos
7 adet tavuk kanadı yada 4 parça 1 parmak uzunluğunda dana kemiği
1 çorba kaşığı margarin
1 küçük ince doğranmış soğan
¼ beyaz elma
1/6 küçük kereviz
1 ½ kahve fincanı un
½ tatlı kaşığı köri
1 çorba kaşığı ketçap
2 kahve fincanı beyaz şarap
4 su bardağı su
½ su bardağı süt
¼ tatlı kaşığı tuz
HAZIRLANIŞI
Yağı küçük bir tencereye koyun, kızdırın. Kemikleri ekleyin ve kemikler sarı bir renk alana kadar kavurun. Kerevizi, soğanı, köriyi, elmayı, ketçapı ekleyin, iki dakika kavurun. Beyaz şarap ve tuzu ilave edin. Sonra suyunu ekleyin, ağır ağır kaynatarak ilk su seviyesine işaret koyun. Suyunu çektikçe aynı miktarda su ekleyerek 90 dakika kadar pişirin. Üzerinde oluşan yağ ve köpükleri sıyırıp atın. Sütü ve unu iyice karıştırıp kaynamakta olan sosa yedirin. Zaman zaman karıştırarak ağır ateşte onbeş dakika daha kaynattıktan sonra, süzün.
Kapari Sos;
MALZEMELER
8-10 kişilik
½ su bardağı soğuk et suyu
2 su bardağı kaynar et suyu
1 kahve fincanı un
1 kahve fincanı ince kıyılmış kapari
1 çorba kaşığı tereyağ
az tuz
HAZIRLANIŞI
Küçük bir tencerede tuzu, unu ve soğuk et suyunu iyice karıştırıp 5 dakika bekletin. Sonra bir çırpma teli ile karıştırarak kaynar et suyunu yedirin. Orta ateşte 5-6 dakika kaynatıp ateşten alın. Bir süzgeçten süzdürün, tereyağ ile kapariyi karıştırın. Servise hazırdır.
Elma Sos;
MALZEMELER
6 kişilik
7 adet orta boy elma (golden)
1 su bardağı toz şeker
½ su bardağı beyaz şarap
1 çorba kaşığı tereyağ
HAZIRLANIŞI
Elmaları dörde bölün, soyun ve çekirdeklerini çıkarın. Bir tencereye elmaları, şarabı koyun orta ateşte 5 dakiak kaynatıp şekeri ekleyin. 1-2 defa karıştırıp kapağını yine kapayın. Elmalar pişene kadar 15-20 dakika pişirin. Elmanın içinde az miktarda su kalmalıdır. Sonra bir süzgeçten yada püre makinasından geçirin. Tereyağını hafif kızartın ve içine ekleyin.
Cig Sebzeler Icin Dip Sos
Malzemeler:
1 demet maydanoz (ayıklanmış)
5-6 adet ançuez (bir çeşit balık konservesi, salamurasıdır)
3 diş sarmısak (dövülmüş)
1 dilim bayat ekmek (kabuğu çıkarılacak)
2 adet haşlanmış katı yumurta
2-3 adet orta boy salatalık turşusu
1 su bardağı zeytinyağı
2 yemek kaşığı sirke
1 çay kaşığı tuz
1 çay kaşığı karabiber
Yapilisi:
Yukarıda saydığımız malzemelerin hepsi bir mutfak robotuna aktarılır ve iyice püre haline gelinceye kadar çekilir.
Hazırlanan bu sos kaseye boşaltıp, çiğ sebzelerle beraber servis edili
Her Cesit Tavuk Eti Icin Terbiye Sos
Malzemeler:
*6 Adet orta boy tavuk göğsü veya 6 adet tavuk budu için:
3 yemek kaşığı sıvıyağ
1 adet orta boy soğan (çok ince rendelenmiş veya robotta çekilmiş)
3 yemek kaşığı kayısı reçeli (ezilmemiş olacak) (veya 2 yemek kaşığı bal)
3 yemek kaşığı ketçap (veya 1,5 yemek kaşığı domates salçası)
3 yemek kaşığı soya sosu
1 adet limonun suyu
1 çay kaşığı tuz
1 çay kaşığı karabiber
Yapilisi:
Derin ve yayvan bir karıştırma kabına tüm sos malzemelerini boşaltıp, çatalla iyice çirpin. Sos kivxxxxx gelince bir süre dinlendirin.
*Tavuklari izgara/barbekü yapacaginiz zaman,önce bu sosa iyice bulayip pisirirseniz,yemeginiz cok daha lezzetli olacaktir.
*1 çay kaşığı köri baharatı da ilave edebilirsiniz, özellikle tavuğa çok yakışır.
Acili Harissa Ortadogu Sosu
Malzemeler:
· 3 yemek kasigi hakiki zeytinyagi-sizma
· 1 iri kirmizi sogan (minicik küp küp dogranmis)
· 1 iri bas sarimsak (cok ince dogranmis)
· 3-4 adet kozlenmis,soyulmus,cekirdek ve kabuklari cikartilmis taze etli kirmizi biber
· 3 adet guneste kurutulmus ve ilik suda 1 saat bekletilmis domates-veya domatesleri ikiye kesin ve 120 C derece./230F isitilmis firinda ,tuz+karabiber=zeytinyagi ile iyice karistirip 5 saat gibi pisirin)
· cay kasigi ucu ile toz tarcin
· ½ tatli kasigi ince aci toz biber-cayenne
· cok az hint safrani-turmerik
· bir cimdik toz karanfil
· tuz
· taze cekilmis karabiber
· taze kekik-1 yemek kasigi dolusu veya 1 tatli kasigi dolusu kuru kekik
· taze dogranmis nane yapraklari
Yapilisi:
Zeytinyaginda sogan+sarimsagi tahta kasikla karistirin,sote edin.Soganlar seffaf hale gelecektir.Bu orta ates ustunde 5-6 dakika surer.Sonra sogumaya birakin.Soguduktan sonra hepsini robota atin ve iyice karistirin .
*Bu sosu sandviclere,etlere,sebzelere de kullanabilirsiniz.Ancak, öncelikle balik sosudur.
Remulad Sosu
Malzemeler:
375 ml. mayonez
3 yemek kasigi dolusu incecik kup kup kiyilmis,mini kornison tursu
2 yemek kasigi kadar kiyilmis maydanoz
1 yemek kasigi kiyilmis taze taragon otu
1 tatli kasigi dijon hardal
2 yemek kasigi dolusu kiyilmis kapari
3 dis kiyilmis,ezilmis sarimsak
1 adet kiyilmis ancuez konserve filetosu-kucuk
cok az, acili sos
Yapilisi:
Malzemelerin hepsini iyice karistirin ve servis yapmadan once, mutlaka 2 saat buzdolabinda agzi kapali bekletin.
*Deniz urunleri,sebzelerle,sandviclerle sunulur.
Acılı Meksika Dip Sos
Malzemeler:
Fasulye konservesi ya da haşlanmış kuru fasulye
ince kıyılmış yeşil biber
küçük küplere kesilmiş domates
bol acıso ve kimyon.
Yapılışı:
Tüm malzeme karıştırılır. Isıtılır. Sıcak olarak mısır cipsi yanında servis yapılır
Peynirli Dip
Malzemeler:
Yarım kilo yoğurt
Kibrit kutusu büyüklüğünde beyaz peynir
Yarım demet maydanoz
5 diş dövülmüş sarımsak
Yapılışı:
Yoğurt, plastik bir süzgeçte 2 saat kadar süzülür. Maydanoz ince kıyılır. Beyaz peynirin suda tuzu çıkartılıp sonra çatalla ezilir. Tümü karıştırılır.
*Kızarmış ekmeğin üzerine sürülerek servis yapılır.
Türk Usülü "Nachos"
Malzemeler:
3-4 adet patates
Sıvı yağ(zeytinyağ tercihtir ama pahalı biraz,o yüzden çiçek de olur)
Tuz,karabiber bide naylon poşet
Sos için:
Yoğurtlu sos:1 kase yoğurt,1 baş sarımsak(istemeyen koymaz),dereotu,1 salatalık
Yapılışı:
Önce patatesleri salam gibi ince ince ve yuvarlak şekilde(mümkün olduğunca)dilimleyin.Daha sonra derin bir tavaya koyup da kızdırdığınız yağda kızartın.Patatesler iyice kızarınca yağdan alın,biraz soğusun.Sonra poşete koyup,üzerlerine tuz,karabiber ekleyin.Poşeti iyice sallayın hepsi birbirine karışsın.Sonra da cipsleri servis tabağına güzelce dizin.Şimdi geldik sosa.Sarımsağı iyice dövün ve yoğurda ekleyin.Dereotlarını ince ince kıyıp yoğurda ekleyin.En son olarakta,salatalıkları rendeyaparak yoğurda ekleyin.Yanlız dikkat cacık kıvamında olmasın,biraz yoğun olsun sosunuz,yoksa cacık olur (bu yüzden salatalıkları avucunuza alarak suyunu biryere sıkın).İyice karıştırın.Sos hazır,servis tabağının ortasına bir kaseyle koyun,servis edin.Arkadaşlarına ev yapımı "dippas" ikram edin Afiyet Olsun!
Evde Pastırma Yapımı
EVDE PASTIRMA YAPIMI
Bir çoğumuzun gözünde belki de tabudur. Evde pastırma yapılmaz, yapılırsa da satın alınan pastırma gibi güzel olmaz diye düşünülüyordur. Bu gün kilosu 55-60 milyon liraya kadar çıkan fiyatıyla, belki de çok sevdiğimiz halde sofralarımıza sıklıkla getiremediğimiz bir yiyecek halini aldı. Ama üzülmeyin. Sizi bu dertten kurtarayım. Defalarca denendiği için güvenerek yazıyorum. Hiç tereddüt etmeden uygulayabilirsiniz.
MALZEME :
1 Kg. antrikot (Dananın sırt çukurundaki en yumuşak et)
2 paket billur tuz
1 paket pastırma çemeni (Market/şarküterilerde 250-300 gr.’lık vakumlu paketlerde satılıyor.)
Malzemelerden de anlaşılacağı üzere yapımı çok basit. Eti kasabınıza güzelce temizlettirin. Fazla yağını, dışındaki sert katmanlar varsa bunları aldırın. Antrikot yapısı itibariyle zaten uzunca bir et kütlesidir. Bütün olarak 1 kg. kestiriyorsunuz. Daha sonra enine boyuna etten çok büyük olmayan (ben oval ve uzunca bir plastik saklama kabı kullanıyorum) bir kabın altına 1 cm. kalınlığında tuz koyuyorsunuz. Üzerine eti yatırıp, kalan tuzu etin her tarafını örtecek şekilde boşaltıyorsunuz.
Etin tek bir milimetrekaresi dahi açıkta kalmayacak. Bu bakımdan kullandığınız kabın tam veya yarı şeffaf olmasına özen gösterin. Kabın üzerini örtmeden buzdolabının sebzeliğinin hemen üstündeki rafa koyuyorsunuz. Saat tutmaca 72 saat burada dinleniyor et. Daha sonra çıkarıp, bol suyun altında yıkıyorsunuz ki, üzerinde kristal tuz parçası kalmasın. Yine uygun büyüklükteki bir iğneye eti taşıyacak güçte bir ip geçirip, etin bir tarafından geçirin ve düğümleyin. Bu ip etimizin kuruma aşamasında asılmasına yarayacak. Bu haliyle eti evin içinde uygun bir yerde 1 gün kadar bekletip, dış yüzeyinin tamamen kurumasını sağlayın. Bu da süreceğimiz çemenin ete yapışması hususunda çok gerekli. Et ıslak olursa, acemi sıvacılar gibi çemeni ete yapıştırmak için çok uğraşırız. Et kuruyunca çemeni etin her bir yerine, mümkün mertebe en ince şekilde ama, etin tamamını örtecek şekilde sürüyoruz. Bu işlemi yaparken, steril olan/olmayan ameliyat veya pansuman eldiveni tabir edilen eldivenleri kullanıyoruz. Aksi halde en az 3 gün, seyyar mısır çarşısı kıvamında ortalıkta dolanır dururuz. Çemenin çok kalıcı bir kokusu var.
Çemenleme işi bitince eldivenli elimizi ıslatıp, etin her tarafını güzelce sıvazlıyoruz ki, çemenin bütün pürüzlü görüntüsü gitsin. Ve mutlu son. İşte pastırmamız hazır. Şimdi bu eti, ipinden uygun bir yere asmak kaldı. Özellikle soba veya kalorifer yanan evlerde içeriye asmıyoruz. Bunun iki sakıncası var. Birincisi çemenin ağır kokusu, ikincisi et gerçek kıvamını bulmadan çok çabuk kuruyacak olması. Balkon olabilir, saçak olabilir, merdiven boşluğu veya çatı aralığı olabilir. Hiç korkmayın, çemen sayesinde hiçbir haşarat, kedi de dahil hiçbir hayvan bu ete musallat olamayacaktır. Gözünüz arkada kalmasın. 15 ila 30 gün (bu süre bulunduğu yerin ısı ve nem miktarına göre değişecektir) bekledikten sonra, dıştan elle kontrol ederek, belli bir sertliğe eriştiğine kanaat getirdiğimiz zaman artık kesebiliriz. Burada da dikkat edilecek husus, bıçağımızın çok keskin olması gerekiyor. Adeta bir lens kalınlığında dilimleyebilirsek eti, deymeyin keyfimize ondan sonra.
Buda cok begendigim bir tarif.
KAGITTA PASTIRMA
Malzemeler
100 gr. İnce Dilimlenmiş Pastırma
2 Domates
3 Sivribiber
1 Yemek Kaşığı Tereyağı
4 Dal Maydanoz
6 Dilim Limon
6 Alüminyum Folyo (15 x 15cm.)
Yemeğin Tarifi
15 x 15 kesilmiş 6 alüminyum folyonun iç kısımlarını tereyağı ile yağlayın. İkişer dilim pastırmayı üzerlerine yerleştirin. Pastırmaların üzerine 5?er dilim domates, yemeklik doğranmış bir miktar yeşil biber, maydanoz ve limon dilimi ile fındık büyüklüğünde tereyağını sırasıyla dizin.
Alüminyum folyoları katlayarak kapatın. Orta hararetli fırında 20 - 25 dakika kadar pişirerek servis yapın
Kuzu Külbastı-Beğendili
BEĞENDİLİ KÜLBASTI:
500 gr külbastılık et
2 domates
2 biber
sıvıyağ
tuz,kekik,kırmızı biber
beğendisi için:
3 közlenmiş patlıcan
100 gr kaşar peyniri
2 su b. süt
2 çorba k. un
sıvıyağ
tuz,karabiber
HAZIRLANIŞI:
Külbastılık eti bir tavada çok az sıvıyağla yüksek ısıda pişirin. Diğer tarafta beğendisini
hazırlayın. Tencerede sıvıyağla unu sarartın. Üzerine közlenmiş ve doğranmış patlıcanları ilave
edin. Üzerine sütü ekleyip karıştıra karıştıra pişirin.En son kaşar peyniri rendesini, tuzunu
biberini ilave edin. Servis tabağının altına beğendiyi alın. Üzerine külbastılık etlerinizi
yerleştirin. En son yine tavada pişirilmiş domates ve biberle süsleyin. Sıcak servis edin.
CorelDraw Nasıl Aktive Edilir?
Şifreler her kullanımda değiştiği için Keygen kullanmak gereklidir.
Keygen'i açıp Key Code yazısına basın. Oluşan Key Code ile programı kurun. Keygen'i kapatmayın.
Kurulum bittikten sonra aşağıdaki ekran gelecek Other Activation Options'a tıklayın.

Gelecek ekranda Phone Corel'e tıklayın.

Aşağıdaki gibi bir form gelecek

Bu formdaki Installation Code'u keygendeki ortadaki satıra girip ve Generate düğmesine basın

Keygenin alt satırında bir kod oluşacak, bu kodu formda Activation Code yazan satıra girip ve Continue düğmesin basın. Program aktive edilmiştir.
Keygen'i açıp Key Code yazısına basın. Oluşan Key Code ile programı kurun. Keygen'i kapatmayın.
Kurulum bittikten sonra aşağıdaki ekran gelecek Other Activation Options'a tıklayın.
Gelecek ekranda Phone Corel'e tıklayın.
Aşağıdaki gibi bir form gelecek
Bu formdaki Installation Code'u keygendeki ortadaki satıra girip ve Generate düğmesine basın
Keygenin alt satırında bir kod oluşacak, bu kodu formda Activation Code yazan satıra girip ve Continue düğmesin basın. Program aktive edilmiştir.